U59.431 Tỵ uyên; J32 Viêm xoang mạn tính- U59.161 Hầu tý; J31.1 Viêm mũi họng mạn tính- U59.341 Phế nhiệt chứng; J21Viêm tiểu phế quản cấp.

Theo YHCT viêm xoang là do viêm nhiễm ư dịch tại các xoang, nguyên nhân có liên quan đến ngoại cảm và nội thương. Nếu do ngoại cảm phần nhiều thực chứng, nếu do nội thương phần nhiều do âm huyết suy hư hỏa bốc lên trên. Sách Hải Thượng có viết chứng ngẹt mũi không biệt mùi thơm, hay hôi dù bởi tạng phế, nhưng tạng thận là nơi nạp khí xuống, nên dùng bài Bát vị gia thăng ma, mạch môn, ngũ vị. Sách còn viết chứng chảy nước mũi nhiều, hay là vì hỏa xông trở lên. Nếu chữa về tỳ vị và phế thì vô ích, vì tạng thận chủ năm chất tân dịch nếu chân âm tạng thận suy kém tướng hỏa bốc lên, mà khô ráo tạng phế hành kim, vì thế tân dịch không đi xuống mà đi ra đằng mũi, nên dùng bài “Lục vị” gia mạch môn ngũ vị ngưu tất.

Viêm xoang cấp, ngoại cảm phong nhiệt (viêm nhiễm). Viêm xoang khởi tái phát phát nhanh, biểu hiện đau đầu ngạt mũi, chảy nước mũi và rất đau vùng mặt, có khi đau họng phát sốt, đau đầu, nước  mũi dịch màu vàng…

Theo YHHĐ Bệnh viêm xoang là tình trạng viêm nhiễm ở một hoặc nhiều khoang rỗng nằm trong khối xương mặt có liên quan chặt chẽ đến hốc mũi, người ta phân biệt các xoang làm hai nhóm. Nhóm xoang trước gồm xoang trán, xoang hàm và xoang sàng trước, có các lỗ thông đổ ra khe mũi giữa. Nhóm xoang sau gồm các xoang sàng sau và xoang bướm, có lỗ thông ra khe mũi trên. Mặt trước của xoang bướm còn có hai lỗ nhỏ thông xuống vòm họng.

Phép trị: thanh nhiệt tiêu độc, thông khiếu …

Dưới đây là bài thuốc Đông y phòng trị viêm xoang cấp, ngoại cảm phong nhiệt.

Bài Ngân Kiêu Tán

Phương thuốc:

Kim ngân hoa              20g

Liên kiều                     20g

Cát cánh                      10g

Bạc hà                         12g

Kinh giới                     12g

Đạm đậu xị                  20g

Ngưu bàng tử              20g

Cát căn                        14g

Tân di                          12g

Cam thảo                     4g

Ghi chú: đây là bài “Ngân kiều tán “Ôn bệnh điều biện”gia giảm”. Sắc uống hoặc làm hoàn.

Tác dụng: tân lương, thấu biểu thanh nhiệt, giải độc… trị cảm phong nhiệt lúc mới phát, (ôn bệnh), viêm nhiễm đường hô hấp trên…

 Dẫn giải phương thuốc:

-Ngân hoa, liên kiều: thanh nhiệt giải độc tân giải biểu chủ dược.

-Bạc hà, Kinh giới, Đạm đậu xị hổ trợ chủ dược.

-Cát cánh, Ngưu bàng, Cam thảo: tuyên phế hóa đàm.

-Lô căn thanh nhiệt sinh tân…

-Tân di hoa: tác dụng tán tà, thông khiếu…

-Cát căn: giải biểu, thanh nhiệt, thông kinh, chỉ thống… Các vị hợp thành bài thuốc có tác dụng chữa viêm xoang, viêm họng, do ngoại cảm phong nhiệt, viêm nhiễm xoang mũi họng cấp đều có thể sử dụng.

Gia giảm:

-Nếu người nóng lạnh, bụng đầy (phục thử) gia: Hạnh nhân, Ý dỹ…

-Nếu sốt lâu người nóng gia: Sinh địa, Huyền sâm…

Phụ phương:

+ Trị viêm xoang cấp do ngoại cảm phong nhiệt phối hợp Bài (Tân Di Thanh Phế ẩm “Ngoại Khoa Chính Tông”). Bách hợp 10g,  Hoàng cầm 10g, Mạch môn 14g, Chi tử 12g, Tân di 12g, Thăng ma 10g, Thạch cao 14g, Tri mẫu 10g, Tỳ bà diệp 12g, Cam thảo 4g. Sắc uống. Tác dụng: Thanh phế, thông khiếu giải phong nhiệt uất trở ở kinh phế. Trị viêm mũi xoang trong mũi có thịt dư (polyp), mũi nghẹt không thông.

Hình minh họa

Dongyminhphuc.com