U59.411 Tỵ uyên;  J34 Bệnh khác của mũi và xoang mũi -  U59.171 Khái thấu;  J98 Bệnh hô hấp khác- U59.131Cảm thường; J00 Viêm mũi họng cấp (cảm thường ).

Theo YHCT viêm xoang là do viêm nhiễm ư dịch tại các xoang, nguyên nhân có liên quan đến ngoại cảm và nội thương. Nếu do ngoại cảm phần nhiều thực chứng, nếu do nội thương phần nhiều do âm huyết suy hư hỏa bốc lên trên. Sách Hải Thượng có viết chứng ngẹt mũi không biệt mùi thơm, hay hôi dù bởi tạng phế, nhưng tạng thận là nơi nạp khí xuống, nên dùng bài Bát vị gia thăng ma, mạch môn, ngũ vị. Sách còn viết chứng chảy nước mũi nhiều, hay là vì hỏa xông trở lên. Nếu chữa về tỳ vị và phế thì vô ích, vì tạng thận chủ năm chất tân dịch nếu chân âm tạng thận suy kém tướng hỏa bốc lên, mà khô ráo tạng phế hành kim, vì thế tân dịch không đi xuống mà đi ra đằng mũi, nên dùng bài “Lục vị” gia mạch môn ngũ vị ngưu tất.

Chủ chứng viêm mũi xoang cấp do ngoại cảm phong hàn. Biểu hiện, đau đầu vùng trán, vùng mặt, đau đầu ngạt mũi, chảy nước mũi và nếu viêm mũi xoang kèm ngoại cảm phong hàn biểu hiện ngứa mũi, hắt hơi nặng đầu, chảy mũi nước nhiều, nước trong loãng sau dẫn trở nên đặc, ngẹt mũi đau đầu, có khi phát sốt sợ lanh.

Theo YHHĐ Bệnh viêm xoang là tình trạng viêm nhiễm ở một hoặc nhiều khoang rỗng nằm trong khối xương mặt có liên quan chặt chẽ đến hốc mũi. người ta phân biệt các xoang làm hai nhóm. Nhóm xoang trước gồm xoang trán, xoang hàm và xoang sàng trước. Tùy theo xoang bị viêm có những biểu hiện lâm sàng khác nhau….

Phép trị: giải phong hàn, thanh lý nhiệt, tiêu viêm

Dưới đây là bài thuốc Đông y phòng trị viêm xoang cấp, ngoại cảm phong hàn.

Bài Cửu Vị Khương Hoạt

Phương thuốc:

Xuyên khung              14g    

Bạch chỉ                      14g

Sinh địa                       20g    

Hoàng cầm                  12g

Phòng phong               8g     

Thương truật               12g

Thông bạch                 20g      

Tân di                          14g

Thương nhĩ tử             12g     

Cam thảo                     4g

Tế tân                          6g      

Đại táo                        12g

Đây là bài  “Cửu vị khương hoạt “Thư sự nan tri” gia giảm”. Sắc hoặc làm hoàn uống. 

Tác dụng: phát hãn, giải biểu, khử phong, hóa thấp, thanh lý nhiệt… trị cảm phong, thấp khớp… bài chữa trị viêm mũi, viêm xoang do ngoại cảm phong hàn nội thấp nhiệt…

Giải thích bài thuốc:

-Khương hoạt: phát tán phong hàn, trừ thấp chủ dược…

-Phòng phong, Thương truật: trừ phong thấp, chỉ thống…

-Tế tân, Xuyên khung, Bạch chỉ: trừ phong, tán hàn.

-Sinh địa, Hoàng cầm: dưỡng âm, thanh lý nhiệt.

-Thông bạch: giải biểu sát trùng thông dương…

-Tân di hoa: tán hàn thông khiếu, trị ngẹt mủi chảy nước mũi.

-Thương nhĩ tử: tán phong thấp thông tỵ  khiếu.

-Cam thảo, đại táo có tác dụng điều hòa thuốc.

Gia giảm:

 Viêm xoang lâu ngày gia Tân di hoa, Thương nhỉ tử.

-Nếu đau đầu phát sốt gia Cát căn, Kim ngân..

-Nếu nặng ngực sợ lạnh bỏ Sinh địa gia Chỉ xác, Hậu phác để hành khí hóa thấp.

Phụ phương:

+ Trị viêm xoang cấp, ngoại cảm phong hàn phối hợp Bài (Thương Nhĩ Tán gia giảm- 540 Bài Thuốc Đông Y). Thương nhĩ tử 16g, Tân di 16g, Bạch chỉ 20g, Bạc hà 10g. Tán bột uống. Tác dụng trị viêm mũi, tắc mũi, chảy nước mũi, không ngửi thấy mùi (viêm mũi dị ứng):

+ Trị viêm xoang cấp, ngoại cảm phong hàn ho đàm nhiều phối hợp Bài (Sâm Tô Ẩm “Hòa tể cục phương” gia giảm). Đảng sâm 14g,Tô diệp 14g, 10g, Bán hạ 8g, Bạch linh 14g, Trần bì 10g, Cam thảo 6g, Cát cánh 8g, Chỉ xác 8g, Mộc hương 8g, Cát căn 14g, Xuyên Khung 14g, Bạch chỉ 14g, Tân di hoa 14g.Tác dụng trị ngoại cảm phong hàn, bên trong có đàm thấp sốt, sợ lạnh, đau đầu, nghẹt mũi, ho nhiều đờm, ngực đầy tức, viêm mũi, viêm xoang.

Hình minh họa

Dongyminhphuc.com