TÊN GỌI KHÁC: Quả Trấp, Kim quất, Xuyên chỉ thực...

TÊN KHOA HỌC: Fructus Aurantii Immaturus

-MTDL: Chỉ thực dùng quả. Nên chọn quả còn non bé bằng đầu ngón tay út, quả bổ đôi đường kính 1- 1,5cm, khi phơi khô, vỏ dày, trong đặc, nhiều thịt, nhỏ ruột, không mốc, mọt là tốt, thứ to nhiều ruột là xấu. Liều Dùng: 3 - 9g. Phân biệt Chỉ xác cùng họ Cam (Rutaceae)

-XXDL: Chỉ thực có mọc hoang và trồng ở các tỉnh miền Bắc,Trung  nước ta, và vùng lân cận.
-TVQK: Vị đắng, cay, tính hơi hàn vào Kinh Tỳ, Vị, Đại trường.

-CDCT: Phá khí tiêu tích, hóa đàm, trừ bỉ. Chủ trị: Các chứng thực tích, bụng đau táo bón, tả lị, mót rặn (lý cấp hậu trọng), đàm trọc trở trệ, bụng ngực đầy tức vv.

THÀNH PHẦN HÓA HỌC: Chủ yếu có chứa các chất Neohesperidin, naringin, rhoifolin, lonicerin, vitamin C.
PHƯƠNG THUỐC  CHỈ THỰC CHỦ TRỊ:

   - Chữa bụng trướng (do thức ăn đình tích): Chỉ thực 40g, Bạch truật 80g. Tất cả tán bột mịn làm hoàn với hồ cơm đun khô bao lá sen. Mỗi lần uống 8 – 12g. Tác dụng: Kiện Tỳ tiêu tích. (Chỉ Truật Hoàn)

   - Chữa tâm hạ bỉ mãn bụng ngực đầy chướng, ăn không tiêu đại tiện táo: Chỉ thực 12g, Can khương  4g, Mạch nha  8g, Bán hạ 8g, Bạch truật 12g, Đảng sâm 12g, Chỉ thực 12g, Bạch linh 12g, Hậu phác 12g, Hoàng liên 12g, Chích thảo 4g. Các vị tán bột làm hoàn nhỏ mỗi lần uống 12g. Tác dụng: Tiêu bỉ mãn, kiện Tỳ Vị. (Chỉ Thực Tiêu Bí Hoàn)

   - Trị táo bón do nhiệt kết: Chỉ thực, Hậu phác, Đại hoàng lượng bằng nhau sắc uống hoặc tán bột làm hoàn. Tiểu thừa khí thang. (Thương Hàn Luận).

   - Trị ngực đau tức, đầy tức dưới tim, đau xóc dưới sườn lên tim: Chỉ thực (lâu năm) 4 trái, Hậu phác 120g, Phỉ bạch 240g, Qua lâu 1 trái, Quế 30g, nước 5 chén. Trước hết sắc Chỉ thực, Hậu phác, lấy nước bỏ bã, xong cho các thứ thuốc khác vào sau sắc, chia làm 3 lần uống. (Chỉ Thực Phỉ Bạch Thang).

   - Trị trẻ nhỏ lở đầu: Chỉ thực đốt cháy, trộn mỡ heo bôi vào. (Thánh Huệ Phương).

   - Trị trường Vị tích nhiệt, bụng căng đầy, táo bón: Chỉ thực, Bạch truật, Phục linh, Thần khúc, Trạch tả, Đại hoàng mỗi thứ 12g, Hoàng liên 4g, Sinh khương 8g, Hoàng cầm 8g. Tán bột làm viên hoặc sắc uống. (Chỉ Thực Đạo Trệ Hoàn - Lâm Sàng Thường Dụng Trung Dược Thủ Sách).

PHẦN THAM KHẢO:

   - Chỉ xác kiện Tỳ, khai Vị, điều hòa ngũ tạng, cầm mửa tiêu đờm, chứng ăn vào mửa ra, hoắc loạn, tả lỵ, tan hòn khối, tiêu nước đọng trong phổi và đại tiểu trường. (Chư Gia Bản Thảo).

KIÊNG KỴ: Phụ nữ có thai, người khí suy, Vị hàn không dùng.

Dongyminhphuc.com

Chia sẽ
Lương y: Minh Phúc / Sách Thảo Dược Quý  &  Phương Chủ Trị /  NXB Y Học