(Nội dung trao đổi với chương trình SKCMN Đài BRT)

MC: Người có tuổi cơ thể ngày một yếu hơn. Tính tình, khẩu vị cũng thay đổi. Vậy chế độ dinh dưỡng của người cao tuổi (NCT)  phải điều chỉnh như thế nào để đảm bảo vừa hiệu quả, vừa tăng cường sức khoẻ. Hôm nay Lương y Minh Phúc PCT Hội Đông Y TP Vũng Tàu chia sẻ với bạn xem đài về chế độ dinh dưỡng với NCT?

Thực tế cho thấy NCT sinh hoạt, ăn uống, tính tình có nhiều thay đổi, không giống lúc còn trẻ, do vậy chế độ ăn uống phải phù hợp với tuổi tác sinh lý, bệnh lý là rất cần thiết.

Khi có tuổi hoạt động thể lực giảm, chức năng hấp thu, chuyển hoá đào thải kém, vậy nên NCT cần ăn giảm bớt năng lượng so với lúc còn trẻ, như vậy là giảm bớt gánh nặng cho bộ máy tiêu hóa.

    *Ví dụ khi chúng ta còn trẻ  tiêu thụ ngày khoảng 2000 Calo, khi tuổi 50-60 nên giảm khoảng 10%, khi 60-70 tuổi giảm 20%,  Khi  trên 70 tuổi nên giảm 30%.  Như vậy khoảng 70 tuổi chỉ nên ăn khoảng 1400 Calo/ngày là vừa. Đối với những người đang thừa cân, mập phì còn phải giảm bớt năng lượng Calo hơn nữa.

 Theo tiêu chuẩn cân nặng tối ưu với nam giới cao 160cm, cân nặng lý tưởng là 54 Kg, còn đối với của nữ  cao 160cm mức cân là 51 Kg là tốt nhất.

 Nếu NCT cân nặng vượt quá mức lý tưởng trên sẽ có nguy cơ cao mắc bệnh rối loạn chuyển hoá lipid, và dễ mắc một số bệnh  như tim mạch, huyết áp, tiểu đường vv.

Các nhà dinh dưỡng khuyến cáo ăn uống cân đối dưỡng chất là nền tảng duy trì bảo vệ sức khoẻ.  Nguồn năng lượng cân đối cụ thể như sau.

- Nên dùng chất bột đường (Glucid) khoảng 65-70% năng lượng có trong gạo, ngô, khoai sắn tươi mới, NCT hạn chế ăn bánh kẹo, nước, trái cây quá ngọt đây là đường chuyển hoá nhanh dễ gây tăng nhanh đường huyết.

 - Nên dùng chất đạm “ Protein” khoảng 10-15% năng lượng có trong các loại đậu, trứng, sữa thịt, cá các loại…và NCT nên ăn đạm nguồn gốc thực vật có trong đậu mè các loại…hạn chế ăn chất đạm nguồn gốc động vật, vì đạm động vật khó hấp thu. - Nên dùng chất béo “Lipid” khoảng 10-15% năng lượng có nguồn gốc thực vật như: dầu vừng, dầu ô liu, dầu đậu tương và mỡ cá…đây là chất béo không bảo hoà là chất béo tốt,  hạn chế ăn mỡ động vật như bò, cừu, dê và các loài động vật có vú khác chứa nhiều chất béo sấu không có lợi cho tim mạch.

    - NCT nên tăng cường ăn thức ăn thực phẩm giàu Vitamin và các chất vi lượng, vì  khi tuổi cao chức năng ở hệ tiêu hoá kém khó hấp thu vi chất dẫn đến dễ bị thiếu một số các Vitamin nhóm B, do vậy NCT nên duy trì chế độ ăn nhiều rau củ quả tươi đều tốt. Hơn nữa bữa ăn hàng ngày nếu chú ý sử dụng đa dạng các loại thức ăn, thì mới cung cấp đầy đủ dưỡng chất Vitamin và khoáng chất. Các chất này thường có nhiều trong các loại rau củ quả. Món ăn nên chế biến thành dạng mềm, lỏng như súp, cháo. Thực đơn cho NCT cần đa dạng các loại thức ăn, chế biến phải dễ nhai, dễ nuốt, dễ tiêu hoá, tránh tình trạng thừa chất này mà lại thiếu chất khác.

 -Ngoài ra cũng cần quan tâm đến thói quen ăn uống của NCT đã hình thành nhiều năm của trước đây của từng vùng miền. Tuy nhiên bản thân NCT cũng phải tự mình phấn đấu để loại bỏ những thói quen ăn uống không còn phù hợp với thực tế tuổi tác và bệnh tật hiện tại, phải tự xây dựng cho mình những thói quen ăn uống mới có lợi cho sức khoẻ, ví dụ huyết áp bớt ăn mặn, tiểu đường bớt ăn ngọt quá...

MC: Thưa Lương y với người cao tuổi thường mắc phải một số bệnh như tim mạch, táo bón , huyết áp cao… vậy chế độ ăn hằng ngày cần bổ sung những thực phẩm nào và hạn chế sử dụng loại nào?

 Người cao tuổi không đồng nghĩa với bệnh tật, nhưng thực tế cho thấy NCT thường hay bị mắc số bệnh như: Huyết áp, tiểu đường, mất ngủ, táo bón…

-Bệnh huyết áp cao (CHA) là nguyên nhân chính gây suy tim tai biến mạch máu não, yêu cầu ăn uống phòng trị CHA giảm mặn, chất béo và chất ngọt quá đều là chất ăn nhiều không tốt cho tim mạch… nên ăn rau củ quả có nhiều cali, chất xơ như: cần  tây, cần ta, cà chua, cà tím, chuối các loại, đậu nành, giá đậu, các loại rau củ quả khác đều là thực phẩm có lợi cho tim mạch huyết áp.

 -Nếu NCT thể chất gầy gò nóng trong phần nhiều do âm hư nếu bệnh lâu có thể dùng món ăn bài thuốc gà tiềm với  Bài lục vị gia giảm gồm có: Sinh địa 30g, Hoài sơn 20g, Đơn bì 14g, Sơn thù 14g, Phục linh 12g, táo nhân 12g, Trạch tả 10g, cho thêm gia vị vừa đủ, tuần ăn vai lần, đây là bài thuốc bổ âm hổ trợ điều trị CHA rất hiệu quả, không có tác dụng phụ. Nếu khó ngủ gia táo nhân, có đau đầu gia cúc hoa 12g…-CHA nên duy trì chế độ thường xuyên ăn nhạt ngày khoảng 20g muối tương đương 1 thìa muối, và hạn chế sử dụng mỡ động vật có vú….

 -Bệnh tiểu đường Đông y gọi là bệnh tiêu khát có nhiều nguyên nhân, chủ yếu do chức năng nội tạng hấp thu chuyển hóa chất bột đường “Glucid” suy giảm, theo các nhà dinh dưỡng món ăn tốt cho người tiểu đường nên ăn mướp đắng, đậu hủ, đậu bắp, rau dền, dưa hấu, bầu, bí, mướp và uống nước bột sắn dây, atisô. Đây là những thực phẩm vừa là thức ăn vừa là thuốc được đánh giá an toàn chữa trị tiểu đường rất tốt và nhiều người cho rằng gạo lứt, bắp (ngô) bánh mỳ đen là nguồn cung cấp bột đường rất tốt,  cung cấp tinh bột đường hấp thu chậm ít gây tăng đường huyết. nếu bệnh nặng nên dùng món ăn bài thuốc gà tiềm Bài Lục vị gia giảm gồm có: Sinh địa 20g, Hoài sơn 20g, Đơn bì 14g, Sơn thù 14g, Hoàng kỳ 14g, Phục linh 12g, Trạch tả 10g.

- Bệnh mất ngủ theo đông y mất ngủ phần nhiều do âm huyết thiếu, máu nuôi dưỡng lên não kém. Nên chọn thức ăn bổ huyết an thần như: hạt sen, ngó sen, củ sen, củ súng, hoa lý, táo nhân…hoặc dùng món chè long nhãn, liên nhục, táo đỏ, món canh thịt heo hầm củ súng, củ sen vv. Nếu cảm thấy người nóng bứt rứt gây khó ngủ uống nước lạc tiên, tâm sen, vông nem.  NCT về đêm tiểu nhiều lần mất ngủ nên ăn các món chế biến từ đậu đen, hoài sơn, liên nhục, khiếm thực vv. Nên cử thức ăn cay, nóng, mặn, tiêu ớt, kích thích như cà phê, trà đậm…

-Bệnh Táo bón có thể dẫn đến bệnh trĩ, đau đầu, chóng mặt, mất ngủ, nổi mụn nhọt thậm chí có thể tắc ruột… Nên duy trì chế độ ăn nhiều rau, trái cây giàu chất xơ có nhiều trong các loại quả họ cam, bưởi và một số loại quả khác. Nếu người nóng nên ăn đu đủ, mồng tơi, rau đay,  mướp, rau lang, cà tím, nha đam dùng bài hoặc lá Bài lá dâu khô 30g, vừng đen 40g, sắc đặc  pha với mật ong  uống ngày vài lần. Nếu đi cầu bón mà phải rặn nhiều đi xong  rất mệt, tay chân không ấm..do hàn táo,  nên ăn  mật ong, mè đen, gao lứt, đậu đỏ, cải xoong.

 Trên đây là một số món ăn bài thuốc phòng trị một số bệnh chứng cho người cao tuổi đơn giản hiệu quả hầu như không có tác dụng phụ, quý vị có thể tham khảo sử dụng.

            (Quan tâm ăn uống là cách phòng bệnh tốt nhất) 

www.dongyminhphuc.com