Sen là cây khá quen thuộc với người dân nước ta, cây Sen được xem là biểu tượng làng quê Việt Nam. Hạt sen, Ngó sen, Củ sen đều  là món ăn bổ dưỡng, sang trọng, đặc biệt tất cả các bộ phận của cây Sen đều là món ăn vị thuốc rất quý chữa trị nhiều chứng bệnh như: Hạt sen thường dùng nấu chè, làm mứt, tiềm gà, nhân bánh, bột dinh dưỡng để bồi bổ tâm tỳ.

    LIÊN NHỤC:

  -Liên nhục (hạt sen): có vị ngọt, tính bình, tác dụng bổi tỳ, dưỡng tâm, ích thận, đinh tâm an thần, di mộng tinh … dùng rất tốt trị thể tâm tỳ lưỡng hư ăn ngủ kém; tỳ khí hư về đêm bụng đầy trướng khó ngủ… dùng dưới dạng phối hợp đậu xanh nấu chè, hoặc với bao tử, tim heo, gà, vịt hầm ăn đều tốt. 

  -Theo sách Nam Dược Thần Hiệu có ghi “Liên tử (hột sen) vi ngọt tính mát không độc. bổ trung ích khí yên tâm vị, ngừng lỵ, thu liễm tinh khí, giải phiền nhiệt, ăn nhiều tăng tuổi thọ”. 

  Tính thành phần dinh dưỡng trong 100g hạt sen khô có tới 332 calori, trong đó 15,41g chất đạm, 1,97g chất béo, 3,53mg sắt, và nhiều vitamin vi lượng cần thiết quan trọng  khác.

Một số bài thuốc cổ phương thường dùng liên nhục làm thuốc như:

     -Trị Tỳ Vị hư yếu gây ra bụng đầy, tiêu lỏng, không muốn ăn uống: Hạt sen 40g, Hoài sơn 20g, Kê nội kim 10g, Gạo nếp vừa đủ dùng. Nấu cháo ăn (Liên Tử Sơn Dược Chúc)

     -Trị hạ nguyên hư lạnh, tiểu đục: Ba kích 80g, Bổ cốt chỉ 80g, Liên thực 80g, Long cốt 20g, Phúc bồn tử 40g, Sơn thù du 40g. Tán bột. Lấy Gạo chưng làm hồ, viên, to bằng hạt Ngô đồng. Mỗi lần uống 30 viên với rượu nước muối, lúc đói. (Liên Thực Hoàn).

     -Chữa  hoạt tinh, di tinh, tiết tinh do thận âm hư, đau lưng ù tai, tay chân vô lực: Sa uyển tử 40g, Bạch tật lê 40g, Liên tử 80g, Khiếm thực 80g, Liên tu 80g, Liên tử 80g, Long cốt 40g, Mẫu lệ 40g. Làm  làm hoàn, hoặc sắc uống. Ngày uống 16 - 20g. Công dụng: Cố thận, sáp tinh.( Kim Tỏa Cố Tinh Hoàn)

     -Trị di tinh, hoạt tinh, băng lậu, đới hạ do Thận hư: Liên nhục, Ba kích, Phụ tử, Bổ cốt chỉ, Sơn thù, Phúc bồn tử, Long cốt, lượng bằng nhau, tán bột, làm hoàn. Mỗi lần uống 10g, lúc đói với nước muối nhạt (Liên Thực Hoàn - Sổ Tay Lâm Sàng Trung Dược).

     -Trị tiêu chảy, lỵ mạn tính do Tỳ hư: Liên nhục 12g, Đảng sâm 12g, Hoàng liên 5g,. Sắc uống (Khai Cấm Tán ).

   LIÊN TÂM

    Theo YHCT  Liên Tâm vị đắng tính hàn. Tác dụng thanh tâm, khử nhiệt, an thần. Chủ trị tâm phiền, mất ngủ, sốt cao mê sản, thổ huyết. Dùng đưới dạng sắc uống, pha như trà uống từ 4-6g hoặc phối hợp với vị thuốc khác.

    Theo sách Nam Dược Thần Hiệu có ghi “Liên ý (Tâm sen) vi đắng, tính hàn, không độc trị phiền trong lòng, huyết khô sau khi sinh đẻ, ngừng thổ huyết, hắc loạn, di tinh và phiền nhiệt”. 

 Món ăn bài thuốc:

    Chữa người nóng tâm phiền, mất ngủ: Tâm sen 5g,  Táo nhân 10g, Hoa nhài tươi 10g. Tất cả trộn đều, nấu sôi uống như trà.

    Chữa khó ngủ, tâm phiền, hồi hộp, lo âu: Tâm sen 8g, Thảo quyết minh 14g, Bá tử nhân 12g, đậu đen 12g,  Cam thảo 6g, sắc uống 1-2lần/ ngày.

    Chữa suy nhược cơ thể ở người bị viêm phế quản mạn tính, lao phổi: Tâm sen 8g, Ý dĩ, Đan bì, Sinh địa, Bạch thược, Đẳng sâm, mỗi vị 12g, Quy bản, Mạch môn, Ngũ vị tử mỗi vị 10g, Trần bì, Chích cam thảo mỗi vị 6g, Đại táo 4 quả. Tất cả sắc với 400ml nước còn 100ml, uống làm hai lần trong ngày.

    Chữa lưng đau, di tinh, mộng tinh: Tâm sen 8g, Đậu đen 20g, thục địa 20g, khiếm thực 16g, hạt sen 16g, quả dành Dành sao 12g, Hạt hòe 10g. Sắc uống ngày một thang. (Kinh Nghiêm Dân Gian)

    Chữa chứng tiêu khát miệng khô khát mất ngủ (Tiểu  đường): Tâm sen 8g,  Sa sâm, Mạch môn, Hoài sơn, Sinh địa mỗi vị 12g. Sắc uống trong ngày.

   Tâm sen, Cúc hoa, Thảo quyết minh, Hoa hoè, Cam thảo mỗi vị từ 4-6g pha uống  hàng ngày như trà.

LIÊN NGẨU:

    Liên ngẩu còn gọi Ngó sen vị ngọt, tính mát, Tác dụng bổ tỳ dưỡng tâm, cầm huyết, dễ ngủ, lợi tiêu hoá. Ngó sen là món ăn ngon giàu chất đạm, chất sắt, muối khoáng vitamin B1,B2 và vitamin C. Chủ trị: chứng suy nhược, hồi hộp mất ngủ, tiêu lỏng,  xuất huyết và các chứng nguy cơ chảy máu.. dùng dưới dạng làm gỏi, nấu canh, làm dưa chua, làm mứt, nấu chè, sắc ép nước uống đều tốt.

    Theo sách Nam Dược Thần Hiệu có ghi “Liên ngẩu (Ngó sen) vi ngọt tính mát không độc. kiêm cả bổ tả, thanh nhiệt trừ phiền giải say rượu, chỉ huyết, tan chất bẩn đọng lại”  

Món ăn bài thuốc:

   -Chữa ho ra máu: Ngó sen tươi 100g, gương sen 50g tươi sắc  uống làm 2 lần trong ngày.

   -Chữa tiểu ra máu, hoặc ho ra máu, chảy máu cam: Ngó sen 100g, rễ tranh 50g tươi, khô ít hơn sắc uống.

   -Chữa rong huyết người nóng nhiệt: Ngó sen 100g; cỏ mực 50g sắc uống,

   -Chữa sốt xuất huyết, sốt ôn bệnh: Ngó sen, rau má mỗi vị 30g, lá tre, rễ tranh, sắn dây, rau má 12g, đậu đen 40g sắc uống ngày một thang

   -Chữa băng huyết: Ngó sen sao, tam lăng, nga truật, huyết dụ, bồ hoàng sao, mỗi vị 8g; bách thảo sương 6g. Sắc uống ngày 1 thang.

LIÊN CĂN:

    Liên căn còn gọi Củ sen: có vị ngọt tính mát,  thường dùng  nấu chè, hầm với xương thịt hoặc sắc nước uống. Tác dụng bổ dưỡng, thanh tâm, an thần. Chủ trị nóng nhiệt, bứt rứt, khó ngủ, di mộng tinh, tiểu đường huyết áp cao.dùng dưới dạng hầm với xương thịt, heo, gà, hoặc nấu chè, sắc nước uống đều tốt.

Món ăn bài thuốc:

  -Chữa thận yếu đau lưng mất ngủ: Củ sen 100g, đuôi heo 100g gia vị vừa đủ hầm ăn.

  -Chữa người nóng bứt dứt khó ngủ do tâm thận âm hư: củ sen 100g, tim heo 1 cái, ngó sen 50g, gia vị vừa đủ nấu canh ăn.

  -Chữa trẻ em thường chảy máu cam: củ sen xắt lát uống thường xuyên.

  -Chữa hồi hộp khó ngủ: củ sen 100g, cà rốt 50g, củ cải 50g, hành tây 20g, tim heo 50g làm sạch xắt lát, gia vị vừa đủ hầm ăn.

  -Chữa thận yếu lưng gối đau mỏi: củ sen 100g, giò heo 100g, đậu đỏ 100g gia vị hầm hầm ăn.

LIÊN DIỆP:

     Theo YHCT lá sen vị đắng, hơi chát, mùi thơm nhẹ, tính mát bình, có tác dụng thanh thử, thăng dương, chỉ huyết, lợi thấp an thần, thường dùng trị: an thần, chữa mất ngủ, chữa sốt, miệng khô khát.

     Theo sách Nam Dược Thần Hiệu có ghi “Lá sen (Hà diệp) vi ngọt tính mát không độc, trị tâm phiền, chữa các chứng thai sản, lở ghẻ đậu mùa, chỉ huyết, cố tinh, ích nguyên khí của dạ dày. 

     Tài liệu gần đây còn cho biết trong lá sen có chứa hoạt chất alkaloid và flavonoid có tác dụng chống oxy hóa lipid màng tế bào gan. Cũng vì vậy mà lá sen được sử dụng để chữa chảy máu, đại tiện, tiểu tiện ra máu, chảy máu chân răng, chống xơ vữa động mạch, rối loạn nhịp tim, xuất huyết dưới da, sốt xuất huyết, an thần và cả giảm mỡ máu. Ngoài ra, nuciferine có trong lá sen có tác dụng giải co thắt cơ trơn, hạ huyết áp, giảm đau, an thần, chống rối loạn nhịp tim và cầm máu.lá sen thường được dùng kết hợp với một số dược liệu khác có tác dụng hạ cholesterol (như sơn tra, ngưu tất, bạch linh, ý dĩ, trần bì,  ngũ gia bì…) phòng trị cho một số bệnh nhân bị mỡ trong máu mập phì thừa cân.

Món ăn bài thuốc:

    -Phòng trị mỡ máu cholesterol trong máu cao: Lá sen phối hợp với Sơn tra 20g, Ngưu tất 15g, Ý dỹ 16g sắc uống, chữa chứng mập phì bụng lớn,

    -Chữa miêng khô khát: Lá sen khô 20g,  mạch môn 20g, lá dâu 20g sắc uống.

    -Chữa người mập gan đởm nóng mất ngủ: Lá sen 30g, lạc tiên, nhân trần, thảo quyết minh mỗi vị 14g sao vàng sắc uống.

    -Chữa sốt xuất huyết: Lá sen 40g, ngó sen 20g, cỏ mực 14g, rau má 30g, sắc uống ngày 1 thang.

    -Chữa chứng cảm nắng, đau đầu, người nóng lạnh khát nước vả mồ hôi: Lá sen tươi 1 cái, vở dưa hấu 200g, bạch biển đậu sao 40g sắc uống.

    -Chữa ho ra máu, chảy máu cam: Lá sen khô 30g,  vỏ rễ cây dâu 30g, vỏ quít 12g, cam thảo 6g, rễ tranh 20g sắc uống.

  LIÊN PHÒNG:

    Liên phòng còn gọi Gương sen: Có vị đắng chát, tính ôn, tác dụng bổ dưỡng tiêu ứ cầm máu. Chủ trị xuất huyết đại tiểu tiện ra huyết, băng huyết, chảy máu cam...

    Gương sen chứa giàu dinh dưỡng chứa 4,9% chất đạm, 0,6% chất béo, 9% carbohydrat...

    Theo sách Nam Dược Thần Hiệu có ghi “Liên phòng (Gương sen) vi đắng chát, tính hơi ấm, không độc, trị bụng trướng đau, ỉa chảy, băng huyết, xuất huyết”.  

 Món ăn bài thuốc:

   -Gương sen sao tồn tính tán nhỏ cho vào lọ uống từ 6-10g uống

   -Chữa trĩ cầu ra máu: gương sen tươi 2-3 cái,  rau dấp cá tươi 100g, sắc nước uống.

   -Chữa chảy máu cam: gương sen 2-3 cái, rễ tranh 40g sắc uống.

   -Chữa lỵ cầu ra máu: gương sen 2-3 cái, rau sam 100g, lá mơ lông 40g, sắc nước uống.

 LIÊN TU:

   Liên tu còn gọi Tua sen (Liên tu là nhị đực của hoa sen)

   Tua sen vị ngọt sáp, tính bình, tác dụng tanh tâm cố thận, sáp tinh chỉ huyết.

Món ăn bài thuốc:

    Dùng trị các chứng di tinh, mộng tinh, hoạt tinh, đái dầm, đái nhiều lần, thổ huyết, nục huyết, băng lậu, thường phối hợp với Sa uyển tử, Khiếm thực, Long cốt, Mẫu lệ. như bài Kim tỏa cố tinh hoàn ( Y phương tập giải) có các vị: Sa uyển tử, Liên tu, Mẫu lệ, Khiếm thực, Long cốt ( giấm nướng).

   Liều thường dùng: 1,5 - 5g.

Trong Liên tu có chất Tanin và alkaloid.

(Quan tâm ăn uống là cách phòng bệnh tốt nhất)

Dongyminhphuc.com

Chia sẻ