Bọ hung  tên thuốc trong Y học cổ truyền còn gọi là Khương lang. Bọ hung tên khoa học  (Geotrupidae).Bọ hung Là một loài côn trùng cánh cứng, có thể dài 3-4cm, màu đen, mặt lưng hơi gồ lên, mặt bụng phẳng, hai mặt đều trơn nhẵn và sáng bóng. Đầu bẹt có sừng nhọn. Cánh trước cứng chỉ phủ kín mặt lưng, làm nhiệm vụ bảo vệ, cánh sau rất mỏng, xếp dưới cánh cứng, chân trước có gai như răng cưa dùng để đào bới. Theo Đông y Bọ hung  có vị mặn, tính lạnh, có độc, có tác dụng chống sài giật, trừ độc, tán ứ, rút gai dằm, tên đạn.

.

Tránh nhầm với các loài bọ hung hại lá bạch đàn.

Phân bố, sinh thái: Bọ hung có ở các nước Đông nam á Trung Quốc, Nhật Bản, ở Việt Nam nó thường sống gần những nơi nuôi gia súc như trâu, bò, ngựa, ăn phân của những con vật này và dùng chân sau đùn phân thành viên, rồi tha về tổ. Đẻ trứng trong đất, trứng nở thành sâu. Sâu non ăn rễ cây, chồi gốc. Giữa năm 2002 ở Thanh Hóa, nhiều hecta ruộng mía đã bị Bọ hung triệt phá nghiêm trọng.

Cách chế bọ hung làm thuốc: Bọ hung đập chết, có thể một hoặc nhiều con, đặt một viên ngói xếp bọ hung lên trên lại đặt một viên ngói khác lên trên, dùng dây thép nhỏ và mềm chằng 2 viên ngói lại, sau đó đặt ngói lên trên bếp than để nung, nung cho đến khi bọ hung chín gần thành than thì ngừng lại.

Công dụng Theo tài liệu cổ (Nam dược thần hiệu), bọ hung đốt tồn tính, tán nhỏ, uống mỗi lần 4g với nước tiểu trẻ em (đồng tiện) chữa lam chướng, sốt rét, nếu uống với rượu vào lúc đói chữa kiết lỵ. Để chữa chứng kinh giản, phát cuồng, trẻ em sài giật, mụn nhọt, táo bón, lấy bọ hung 1 con nướng chín, tán nhỏ, sắc với 200ml nước còn 50ml, uống làm 1 lần trong ngày.

Dùng ngoài, bọ hung tán nhỏ, rây mịn, trộn với giấm, đắp chữa mụn lở. Bọ hung 1 con, đốt tồn tính tán bột, cho bột này cùng với  dầu vừng hoặc dầu lạc 50ml vào một củ ráy to đã khoét bỏ ruột. Nấu nhừ thành cao. Để nguội, bôi ngày 1-2 lần chữa chốc đầu.

-Chữa trĩ, lòi dom, tràng nhạc: Bọ hung đốt tồn tính trộn với bột băng phiến, rồi hòa với giấm bôi.

 - Chữa vết thương do mũi tên cắm vào da thịt đau: Bọ hung 1 con, giã nát, trộn với nửa hạt ba đậu tươi đã bóc vỏ, sao qua, tán nhỏ, đắp vào vết thương, một lát sau hết đau. Khi thấy ngứa nhiều, nhổ mũi tên ra, lấy hoàng liên và quán chúng sắc lấy nước để rửa. Sau cùng, lấy sáp ong nấu với dầu vừng thành cao đắp là khỏi.

-Chữa mảnh ghim trong vết thương, lấy bọ hung phối hợp với lá bồ cu vẽ, lá vông vang, rau muống, củ hành giã nhuyền với xôi nếp hoặc Bọ hung (1 con, đốt thành than) lá gió giấy hoặc lá ớt rừng (1 nắm, phơi khô, tán bột) trộn đều tẩm rượu, đắp đối diện với vết thương bị mảnh đạn để làm thuốc tống hay đẩy. Rồi lấy hạt đỗ xanh, rau muống, rau húng dũi, lá vông vang, lá ké hoa vàng, vỏ cây chân chim, giã nát, đắp thẳng vào vết thương làm thuốc rút hay hút.

- Chữa độc “sang dương” đang ở giai đoạn đau nhức chưa vỡ miệng: Bọ hung đốt trộn với dấm thanh rồi đắp vào, lấy băng băng cố định lại cho thuốc khỏi rơi. Tác dụng: Làm mềm da, bớt đau.

  - Chữa bệnh tổ đỉa: Cây vừng phơi khô rồi đốt thành than, tán ra bột mịn, lấy bột này cùng với bột bọ hung với tỉ lệ 1:1. Trộn đều thêm mỡ nước vừa đủ, tạo thành một hỗn hợp giống như thuốc mỡ. Dùng thuốc này bôi vào nơi tổn thương, ngày 2 lần. Đây là bài thuốc kinh nghiệm tỉ lệ khỏi bệnh đạt 80 - 90%.

- Chữa bệnh eczema: quả ké đầu ngựa phơi khô, sao giòn tán bột. Bột ké đầu ngựa  bột bọ hung lấy tỉ lệ 2:1, bã rượu dùng lượng vừa đủ. Cả ba thứ trộn đều vào nhau, đem thuốc này đắp vào chỗ  eczema, đệm gạc rồi băng lại.       

Theo tài liệu nước ngoài, bọ hung sao vàng, tán bột mịn, uống mỗi lần 1-2g, ngày 2-3 lần, chữa sỏi đường tiết niệu. 

Dongyminhphuc.com