U55.571  Khẩu nhãn oa tà ; G51.0 Liệt Bell (liệt mặt) - G50 Đau dây thần kinh tam thoa

Theo YHCT liệt mặt còn gọi Liệt dây thần kinh VII ngoại biên còn gọi là  khẩu nhãn oa tà. Bệnh do nhiều nguyên nhân như do nhiễm lạnh (trúng phong hàn), do nhiễm khuẩn (trúng phong nhiệt ở kinh lạc), do ứ huyết (sang chấn sau mổ hay ngã, thương tích...). 

Liệt mặt ngoại biên do phong nhiệt nhiễm khuẩn: biểu hiện lâm sàng người nóng sốt, cảm sốt, đau đầu sau đó méo miệng, mắt nhắm không kín cùng bên, bệnh ngày một rõ, sợ gió, sợ nóng, mạch phù sác. 

Theo YHHĐ Liệt mặt là hiện tượng mất hoặc giảm vận động nửa mặt của những cơ bản da ở mặt do dây TK VII chi phối, liệt mặt phân thành hai thể. Liệt mặt trung ương và liêt mặt ngoại biên. 1- Liệt mặt thể trung ương thường biểu hiện“ liệt ¼ mặt)  kèm theo liệt yếu nửa người. 2- Liệt mặt Ngoại biên thường  biểu hiện liệt ½ mặt, mắt và miệng đều liệt (có liệt có dấu hiệu Charles Bell, có thể tiến triển thành thể cứng). Liệt mặt ngoại biên thứ phát có thể do zona, chấn thương; Sau phẫu thuật, viêm tai,  Khối u trong xương đá, U tuyến mang tai; Do bệnh lý mạch máu …

Phép trị: khử phong nhiệt, giáng hỏa tư âm.

Dưới đây là bài thuốc Đông y phòng trị liệt mặt ngoại biên, do phong nhiệt.

Bài Thiên Ma Câu Đằng Ẩm

Phương thuốc:

Thiên ma                     12g

Câu đằng                     16g

Thạch quyết minh       30g (sắc trước)

Chi tử                          12g

Hoàng cầm                  12g

Ngưu tất                      16g

Ích mẫu                       16g

Tang ký sinh                20 g

Hà thủ ô                      20g

Bạch linh                     12 g

Đây là bài (Thiên ma câu đằng Ẩm gia giảm). Sắc nước uống.

Tác dụng: Bình can tức phong, tư âm thanh nhiệt… trị chứng huyết cao, đau đầu, ù tai, hoa mắt, mất ngủ hoặc phòng trị chứng “trúng phong”  liệt mặt do phong nhiệt.

Phân tích phương thuốc:

-Thiên ma, Câu đằng, Thạch quyết minh: bình can tức phong là quân.

-Sơn chi, Hoàng cầm thanh nhiệt tả hoả khiến cho nhiệt của can kinh.

-Ich mẫu thảo hoạt huyết lợi thuỷ, Ngưu tất dẫn hỏa đi xuống.

-Đỗ trọng, Tang ký sinh có thể bổ ích can thận, khu phong.

-Dạ giao đằng, Phục thần an thần định trí, đều là tá, sứ.

Phụ phương:

  + Trị liệt mặt ngoại biên, do phong nhiệt phối hợp Bài (Tiêu Giao Tán “Hòa tể cục phương” gia giảm ). Sài hồ 12g, Đương quy 16g, Bạch thược 16g, Bạch truật 12g, Bạch linh 14g, Chích thảo 6g, Bạc hà 12g, Câu đằng 12g, Tang ký sinh 14g, Thuyền thoái 10g, Kim ngân 12g. Sắc uống. Tác dụng: Sơ can, kiện tỳ, dưỡng huyết khu phong..  

  + Trị liệt mặt ngoại biên do can hỏa vượng phối hợp Bài (Thần Ứng Dưỡng Chân đan “Hải Thượng” gia giảm). Đương quy 16g, Thục địa 20g, Xuyên khung 12g, Bạch thược 14g, Thiên ma 10g, Khương hoạt 10g, Cam thảo 6g, Đại táo 12g. Sắc uống nóng. Tác dụng trị tạng can bị phong hàn, thử, thấp chân tay thượt ra, nói không rõ (bất toại) huyết hư.

Hình minh họa

Dongyminhphuc.com