Can chủ tàng huyết, đởm phụ thuộc gan. Mắt có huyết nên nhìn được, gân mạch khớp xương nhờ huyết nuôi dưỡng mà co duỗi được, can tính cương cường, thể âm mà dùng dương thích điều đạt mà ghét uất ách. Nếu tình chí thương tổn khiến can khí không sơ tiết được, uất mà hoá hoả, hoả động khiến can dương thượng cang, thậm chí phong tự nội sinh, dâng lên đến đỉnh hoặc chui vào mạch lạc, hoặc huyết theo khí nghịch, bệnh tình nặng nhẹ khác nhau. Nếu cản khí uất kết, can hoả bốc lên, hoả thịnh động phong thường là thực chứng. Nếu thận âm hư hao, can không được nuôi dưỡng, dẫn tới can dương thượng cang, ân hư phong động thường là hư chứng. Nếu ngoại hàn xâm nhập đình trú ở can mạch, cũng có thể nơi đó hàn chứng của can.

Đặc điểm điều trị bệnh chứng:

Can tình cương cường, thể âm dùng dương, nếu bệnh gan mới phát thường là thực chứng và nhiệt chứng, còn hàn chứng của gan chỉ có bộ phận kinh quyết âm.

Bệnh gan ở thực chứng, can khí uất kết, can hoả bốc lên, hoả thịnh phong động, ba hiện tượng này cùng nguồn gốc mà ra, thường do tình chí uất ức, can khí có thừa, dẫn đến can hoả thượng thăng, thậm chí hoả thịnh phong động, xảy ra kinh quyết. Trên lâm sàng cần nắm vững tình huống khác nhau phân biệt chủ thứ mà xác định phương pháp sơ can điều khí, thanh can giáng hoả, bình can tức phong.

Thực chứng không đỡ, tổn thương đến âm can thận, tạo thành gốc hư ngọn thực, can dương thượng cang, cuối cùng kéo dài thành hư chứng ân khuy phong động. Cần phải nắm vững tình huống khác nhau, phân biệt nặng nhẹ mà xác định cách chữa tư âm bình can, tức phong.

Can đởm thấp nhiệt thường biểu hiện miệng đắng, sườn đau nhói, hàn nhiệt vãng lai, hoặc xuất hiện hoàng đản, đại tiện bí, nước tiểu đỏ. Cách chữa nên thành can lợi đởm hoà giải thiếu dương.