Dương khí suy thoát thường biểu hiện các chứng dương khí suy yếu, nội hàn thịnh, có các triệu chứng chân tay quyết lạnh, tiêu lỏng nước trong, lưỡi nhạt rêu trắng nhuận, mạch trầm vi hoặc trì nhược. Phép trị chủ yếu hồi dương cứu nghich dùng Bài hồi dương cứu nghịch gia nhân sâm và gia giảm để trị sau tuy nếu mạch nhược dùng Bài phục mạch thang mà trị, nếu lão suy dùng bài  Hữu quy hoàn gia giảm mà trị…

Dưới đây là bài thuốc cổ phương gia giảm thường dùng:

Bài Tứ nghích tán gia giảm gồm:

( Thương hàn luận )

Thục Phụ tử  10g

Chích thảo      8g

Can khương  12g

Nhân sâm        12g

Cách dùng: sắc nước uống.

Tác dụng: Hồi dương cứu nghịch.

Giải thích bài thuốc:

Thục Phụ tử tính vị cay, đại nhiệt, ôn phát dương phát dương khí, khu tán hàn tà là chủ dược.

-Can khương ôn trung tán hàn hợp với Phụ tử gia tăng tác dụng hồi dương.

-Chích thảo ôn dưỡng dương khí làm giảm bớt tính cay nóng của Khương, Phụ.

-Nhân sâm đai bổ nguyên khí.

Ứng dụng lâm sàng:

Bài thuốc trị các chứng bệnh ở Thiếu âm dương khí suy kiệt âm hàn nội thịnh sinh ra chân tay quyết lạnh, nằm co sợ lạnh, tinh thần mỏi mệt thích nằm hoặc đại tiện lỏng nước trong, bụng đau lạnh, miệng nhạt không khát, lưỡi tái rêu trắng, mạch trầm vi khó bắt hoặc do chứng dùng thuốc phát hãn quá mạnh gây nên chứng vong dương, bệnh tùy nặng nhẹ mà sử dụng bài thuốc có gia giảm.

Trường hợp chân tay quyết lạnh do chứng tiêu chảy nặng do mất nước âm dịch suy vong nên dùng bài thuốc gia thêm Nhân sâm gọi là bài TỨ NGHỊCH NHÂN SÂM THANG để hồi dương cứu âm.

Trường hợp bệnh Thiếu âm tả lî chân tay quyết lạnh, mạch vi khó bắt, dùng bài Tứ nghịch thang bội Can khương gọi là bài THÔNG MẠCH TỨ NGHỊCH THANG ( Thương hàn luận) để ôn lý, thông dương mạnh hơn.

Trường hợp bệnh thiếu âm hạ lợi, chân tay quyết nghịch, mặt đỏ, mạch vi là chứng âm hàn thịnh ở dưới, bức hư xông lên có thể dùng Tứ nghịch thang gia Thông bạch bỏ Cam thảo gọi là bài BẠCH THÔNG THANG ( Thông hàn luận ) để thông dương phục mạch.

Trường hợp hạ lợi không cầm, mặt đỏ, nôn khan, bứt rứt chân tay, quyết nghịch, mạch không bắt được dùng Bạch thông thang gia thêm nước tiểu người, nước mật heo gọi là bài BẠCH THÔNG GIA CHƯ ĐẢM THANG ( Thương hàn luận).

Phụ thang:

Nếu khí huyết hư, tâm mạch nhược. Phép trị: ich khí bổ huyết, thông lợi  huyết mạch …nên dùng  Bài Phục Mạch Thang “Thương hàn luận” gia giảm mà trị.

Phương thuốc gồm:

Chích thảo        16g

A giao               12g

Mạch môn        12g

Quế chi             12g

Sinh khương     12g

Nhân sâm         12g

Thục địa           20g

Đại táo              12g

Đơn sâm           12g

Sắc nước uống. Tác dụng: Ích khí bổ huyết, tư âm phục mạch. Trị chứng hư phiền mất ngủ tim đập không đều, xơ cứng táo bón.

   + Nếu khí  biểu hiện khí huyết đều hư, lão suy nên dùng bài (Hữu Quy Hoàn gia vị “Cảnh nhạc toàn thư” gia giảm). Thục địa 32g, Hoài sơn 16g, Sơn thù 12g, Câu kỷ 16g, Đỗ trọng16g, Thỏ ty tử 16g, Phụ tử 8g, Nhục quế 8g, Đương qui 12g, Lộc giác giao16g. Tác dụng: Ôn thận tráng dương, bổ tinh huyết.

Hình minh họa

Dongyminhphuc.com