U63.352Sa đì;N45Viêm tinh hoàn và mào tinh hoàn.

Theo YHCT đau dịch hoàn còn gọi Sán khí hay gặp ở nam giới. Biểu hiện sưng đau ở âm nang, diễn ra từ từ hoặc đột ngột. Nguyên nhân gây bệnh do hàn tà, thủy dịch hoặc khí huyết tích tụ, chức năng lưu thoát bị đình trệ, trên lâm sàng thường gặp các thể: hàn sán, đồi sán, thủy sán... Theo Sách Hải Thượng cho rằng “ bảy chứng sán khí tuy có phân biệt, duy có “ đồi sán” đau bụng dưới dắt dây đến hai dịch hoàn thời bổ tạng can, tạng thận nên uống bài “Bát vị” thêm Quất hạch, Đại hồi, Ngô thù, Bạch thược, Sài hồ…”.

Sán khí uất độc hạ chú, Thường do biến chứng của Quai bị. Thường gặp ở trẻ nhỏ. Biểu hiện Dịch hoàn sưng to, đau, kèm sợ lạnh, sốt, không hoá thành mủ, lưỡi vàng, mạch Sác.

Theo YHHĐ Viêm mào tinh hoàn thuộc bệnh chứng sán khí của đông y Nguyên nhân phần nhiều do nhiễm khuẩn từ bàng quang hay niệu quản lan xuống ống dẫn tinh gây viêm trên nửa bìu tinh hoàn. Viêm có thể lan tới tinh hoàn gây viêm tinh hoàn,(Epididymo - Orchitis).

Phép trị: thanh nhiệt, tiêu  ứ, chỉ thống.

Dưới đây là bài thuốc Đông y phòng trị sán khí (viêm tinh toàn) uẩn độc hạ chú.

Bài Phổ Tể Tiêu Độc Ẩm

Phương thuốc           

Hoàng cầm                  12g

Hoàng liên                   12g

Trần bì                         12g

Huyền sâm                  12g

Bản lam căn                12g

Ngưu bàng tử              10g

Cương tằm                  10g

Sài hồ                          14g

Cam thảo                     8g

Liên kiều                     12g

Mã bột                         10g

Bạc hà                         10g

Thăng ma                    10g

Cát cánh                      8g

Đây là bài (Phổ tể tiêu độc ẩm gia giảm): Các vị thuốc trên tán bột mịn, dùng mật làm hoàn hoặc gia giảm liều vừa đủ sắc uống.Tác dụng: Thanh nhiệt giải độc, sơ phong tán tà.

Giải thích bài thuốc:

-Hoàng cầm, Hoàng liên: thanh tả nhiệt độc chủ dược.

-Huyền sâm, Mã bột, Bản lam căn, Cát cánh, Cam thảo hổ trợ thanh giải nhiệt độc.

-Trần bì lý khí sơ thông ứ trệ. Thăng ma, Sài hồ thăng dương,.

Gia giảm:

-Trường hợp quai bị có biến chứng viêm tinh hoàn gia thêm Xuyên luyện tử, Long đởm thảo để tả Can nhiệt.

Nếu người yếu mệt mỏi gia Đảng sâm để bổ khí, trường hợp táo bón gia Đại hoàng để tả nhiệt, thông tiện.

Phụ thang:

+ Trị sán khí (viêm tinh toàn), thể uẩn độc hạ chú phối hợp Bài (Quất Hạch Hoàn “Tế Sinh Phương” gia giảm): Chỉ thực 20g, Côn bố 40g, Diên hồ sách 20g, Đào nhân 40g, Hải đới 40g, Hải tảo 40g, Hậu phác 20g, Mộc hương 20g, Mộc thông 20g, Quất hạch 40g, Quế tâm 20g, Xuyên luyện tử  40g. Tác dụng: Hành khí chỉ thống, nhuyễn kiên tán kết.

+ Trị sán khí (viêm tinh toàn), thể uẩn độc hạ chú phối hợp Bài “Ôn trung lợi thủy trừ thấp”). Mộc thông 12g, Chỉ xác 10g, Tô mộc 20g, Lệ chi hạch 20g, Trần bì 12g, Đào nhân 10g, Nhục quế 10g, Thiên niên kiện10g, Tất bát 12g, Cao lương khương 12g, Bạch truật 16g, Bạch linh 10g, Ngải diệp 12g, Xa tiền10g. Sắc uống. Công dụng: Ôn trung lợi thủy, trừ thấp, chống viêm.

Hình minh họa

Dongyminhphuc.com