Mã bệnh U59.181 Khái thấu; J39 Các bệnh khác của đường hô hấp trên -U59.311 Phế nhiệt chứng; J17 Viêm phổi trong các bệnh phân loại nơi khác- U59.341 Phế nhiệt chứng; J21Viêm tiểu phế quản cấp

     Theo YHCT ho có nhiều nguyên nhân có khi do ngoại cảm và nội thương, ho có khi do phổi, do tỳ, do can, do thận. Ngũ tạng lục phủ đều có thể gây nên ho, không riêng là phổi, các tạng phủ đều có quan hệ đến phổi và bệnh ho. Theo Sách Hải Thượng cho rằng chứng chứng ho đàm phần nhiều khí ở phổi ngược lên, nhưng tạng thận nạp khí xuống, những chứng ho lâu nếu là khí không về chổ, mới ho, từ dưới rốn ngược lên, nên dùng bài “Lục vị” bội Phục linh, thêm Ngưu tất, Ngũ vị, Mạch môn, nếu hàn thêm Nhục quế, Phụ tử.

Ho Thể phế âm hư khô táo: Bệnh phần nhiều vốn phế âm hư có ngoại phong nhiệt. Biểu hiện khái thấu xuất hiện vào mùa thu khô táo, có cả phong hàn, phong nhiệt thành bệnh, có các triệu chứng ho khan, ít đờm miệng khô, họng ráo, gai sốt, đờm vàng tía hoặc có dây ít máu, rêu lưỡi vàng, đầu lưỡi đỏ, không có mồ hôi, mạch phù sác.

     Theo YHHĐ ho có nhiều nguyên nhân có khi do Viêm họng, mũi xoang, hen suyễn, trào ngược dạ dày thực quản, viêm phế quản mạn, dãn phế quản, Lao, các bệnh về phổi, huyết áp… đều có thể gây ho.

Phép trị: dưỡng phế âm, nhuận táo, chỉ khái ….

Dưới đây là bài thuốc Đông y phòng trị ho, phê âm hư.

Bài Tang Hạnh Thang

Phương thuốc:

Tang diệp                    16g

Sa sâm                         16g

Đạm đậu xị                  16g

Hạnh nhân                   12g

Bối mẫu                       12g

Chi tử                          12g

Vỏ lê                           12g

Đây là bài (Tang hạnh thang “Ôn Bệnh Điều biện” gia giảm). Sắc nước uống.

Tác dụng: Sơ phong nhuận táo, thanh phế chỉ khái… trị chứng phế âm hư có ngoại cảm ôn táo, triệu chứng thường có sốt đau đầu, khát nước, ho khan ít đờm, lưỡi đỏ, rêu trắng mỏng khô, mạch phù sác.

Giải thích bài thuốc:

-Tang diệp, Hạnh nhân: tuyên phế lý khí.

-Sa sâm nhuận phế sinh tân là chủ dược.

-Đạm đậu xị giúp Tang diệp thông phế.

-Vỏ Lê, Sa sâm nhuận táo.

-Chi tử: thanh phế nhiệt. Bối mẫu chỉ khái hóa đờm.

Gia giảm:

-Nếu họng đau gia Ngưu bàng tử, Đười ươi để thanh nhiệt yết hầu.

-Nếu chảy máu cam gia Mao căn, Nhọ nồi để chỉ huyết.

-Nếu đờm đặc gia Qua lâu nhân, Thiên hoa phấn..

-Nêu ho ra máu bỏ Đạm đậu, Tử uyển, Trắc bá diệp.

Phụ phương:

+ Trị ho do phê âm hư phối hợp Bài (Tiền hồ tán gia vị “Chứng trị chuẩn thằng”). Tiền hồ 12g,Tang bì 16g, Mạch môn 14g, Hạnh nhân12g, Bối mẫu 12g, Cam thảo 4g, Sinh khương 12g. Sắc uống.Tác dụng trị ho đàm vàng, tức ngực khó thở, viêm phế quản.

+ Trị ho do phê âm hư nên dùng Bài (Lục vị gia giảm theo “Hải Thượng”). Thục địa 20g, Sơn dược 18g, Đơn bì 12g, Sơn thù 14g, Phục linh 18g, Trạch tả 10g, Ngưu tất 12g, Mạch môn 12g, Ngũ vị 10g, Nhục quế 6g, Phụ tử 6g. Tác dung trị chứng ho lâu ngày, đàm vàng khó khạc, đau lưng. (ho do thận khí hư dẫn đến phế khí kém).

Hình minh họa

Dongyminhphuc.com