Theo YHCT táo bón có nhiều nguyên nhân, có khi ăn khô nóng quá gây nên nhiệt táo, có khi ăn lạnh quá mà gây nên hàn táo, hoặc do huyết hư suy, huyết ứ kết cũng có thể sinh ra táo bón.

Táo bón do ứ kết thường đi câu táo khó, cầu phân đen, đau vùng bụng dưới đau cố định một chổ, có khi đi cầu ra máu, rêu lưỡi đỏ có đốm xuất huyết…

 Theo YHHĐ Có nhiều nguyên nhân gây nên bệnh táo bón, đứng hàng đầu trong các nguyên nhân là do tuổi tác. Tuổi càng cao, chức năng sinh lý bị suy giảm vì cơ hoành, cơ vùng xương chậu yếu đi, các dịch bài tiết của đường ruột cũng giảm đáng kể (dịch vị, dịch mật, dịch ruột). hoặc có khi sự co bóp của cơ trơn của đường tiêu hóa ngày càng yếu dần hoặc mắc bệnh nứt kẽ hậu môn gây khó khăn khi đi đại tiện (đau, rát nên không dám rặn) càng làm cho táo bón tăng lên.

Dưới đây là bài thuốc cổ phương gia giảm thường dùng, táo bón do ứ kết cầu phân đen.

ĐÀO NHÂN THỪA KHÍ THANG

(Thương Hàn Luận)

Thành phần bài thuốc gia giảm:

   -Đào nhân     12g

   -Đại hoàng    12g

   -Quế chi        12g

   -Cam thảo       6g

   -Mang tiêu       6g

Cách dùng: Các vị sắc trước khi được cho Mang tiêu cho vào sau uống.

Công dụng: Phá huyết hạ ứ…

Chủ trị: Hạ tiêu súc huyết, bụng dưới đầy chướng, đi ra phân đen, tiểu tự lợi, nói mê phiền khát…đêm phát sốt, người nóng cuồng.

Dẫn giải phương thuốc: 

   Đây là phương thuốc “Điều vị thừa khí thang gia quế chi, đào nhân” mà thành đào nhân có công phá huyết ứ huyết bế.

   Sách nói “ huyết tùy khí hành, huyết theo khi mà đi, khí hàn thì huyết sáp trệ, khí nhiệt huyết sôi lên …

   Bài thuốc này chủ yếu trị chứng huyết ứ súc kết ở hạ tiêu, triệu chứng thường thấy là bụng dưới đầy đau, đại tiện phân sắc đen mà tiểu tiện bình thường.  

Trong bài:

-Đào nhân hoạt huyết phá ứ là chủ dược.

-Đại hoàng thanh nhiệt tiêu tích qua đường đại tiện ( công hạ).

-Quế chi thông huyết mạch,

-Mang tiêu nhuyễn kiên tán kết phối hợp với Đào nhân, Đại hoàng có tác dụng công hạ.

-Chích thảo điều hòa các vị thuốc.

Ứng dụng lâm sàng và gia giảm:

   Bài thuốc này chủ yếu trị chứng huyết ứ nội kết ở hạ tiêu, hoặc sau tổn thương do ngã va chạm gây nên huyết ứ bên trong, đại tiện táo bón phân đen, bụng dưới đau nhói, miệng khát, phát sốt, mạch sác gia Xích thược, Tam thất để tăng cường hoạt huyết khu ứ.

-Nếu chữa chứng đau kinh, kinh nguyệt không đều có thể gia thêm Đương qui, Hồng hoa, Hương phụ chế để điều kinh hoạt huyết.

-Nếu sau khi đẻ bụng dưới đau nhói gia Bồ hoàng, Ngũ linh chi để hoạt huyết giảm đau.

-Nếu chảy máu cam hoặc nôn ra máu đen (nhiệt lộng huyết hành) ngực tức khó chịu gia Sanh địa, Mao căn, Nhọ nồi để lương huyết chỉ huyết, có thể dùng bài này trong trường hợp phụ nữ sau khi đẻ sót nhau, thai ở tử cung xuất huyết khó cầm.

Phụ thang:

  + Táo bón do ứ kết cầu phân đen phối hợp Bài (Đào Hồng Tứ Vật Thang “Y tông kim giám”Gia giảm). Đương quy 20g, Xuyên khung 14g, Xích thược 16g, Đan sâm 16g, Đào nhân 12g, Sinh địa 18g, khương hoàng 12g, Hồng hoa 12g, Ngưu tất 12g, Thục địa 20g, Xuyên luyện tử 16g. Sắc uống. Tác dụng bổ huyết thông huyết ứ trệ, điều kinh… chữa đại tiện táo bón phân đen, bụng dưới đau nhói, miệng khát, phát sốt…

  + Táo bón do ứ kết cầu phân đen đau liên sườn do huyết ứ phối hợp Bài: (Huyết Phủ Trục Ứ Thang “ Y lâm cải thác” gia giảm). Đương qui 16g, Đào nhân 10g, Chỉ xác 8g, Sài hồ 12g, Cát cánh 8g, Ngưu tất 12g, Đại hoàng 12g, Hồng hoa 12g, Xích thược 12g, Xuyên khung 8g, Cam thảo 4g. Sắc uống. Tác dụng: Hoạt huyết hóa ứ, hành khí chỉ thống. Trị chứng đau tức ngực do huyết ứ khí trệ, bài gia giảm chữa táo bón do huyết ứ. đại tiện táo bón phân đen, bụng dưới đau nhói, miệng khát…

Hình minh họa

Dongyminhphuc.com