Mã bệnh U60.201 Phúc thống; K52 Viêm đại tràng- U60.391Tiết tả; K58 Hội chứng ruột kích thích...

     Theo YHCT viêm đại tràng thuộc phạm vi các chứng phúc thống, tiết tả, lỵ tật, tràng phong, tang độc... Nguyên nhân dẫn tới viêm đại tràng thường do ăn uống không tiết chế, khiến cho tỳ, vị thương tổn, chức năng vận hóa đại tràng đình trệ gây viêm đại tràng, có khi do yếu tố tâm thần kinh lo nghỉ lâu ngày khiến tỳ vị tổn thương, tức giận thái quá khiến can khí uất kết đều có thể gây viêm đại tràng. Đông y chia viêm đại tràng thành  nhiều thể như: thể thấp nhiệt, can tỳ bất hòa, thể ứ trệ….Tùy thể mà dùng bài thuốc thích hợp.

Viêm đại tràng, can tỳ bất hòa. Biểu hiện đau bụng tiêu chảy  thường xảy ra sau khi bị kích động tinh thần, đau bụng, tiêu xong hết đau kèm theo ngực bụng đau tức, chán ăn, có thể ợ chua, bụng sôi hoặc phân xanh, rêu lưỡi trắng mỏng, mạch Huyền nhỏ.

     Theo YHHĐ viêm đại tràng mạn là tình trạng do tổn thương, viêm nhiễm một đoạn đại tràng hoặc toàn bộ khung đại tràng. Bệnh chứng rất đa dạng, có khi đau âm ỉ hoặc đau quặn từng cơn, kèm theo rối loạn tiêu hóa, táo bón, tiêu chảy nhiều lần, phân lỏng hoặc có máu. Nguyên nhân phần nhiều do amip (lị amip), do lao, vô căn…

Phép trị: sơ can, hòa tỳ vị, hành khí chỉ lợi …

Dưới đây là bài thuốc Đông y thường dùng chữa Viêm đại tràng, can tỳ bất hòa.

Bài Tứ nghịch tán và thống tả yếu phương: Bạch thược 16g,  Sài hồ 12g,  Hương phụ 12g, Bạch truật 16g, Chỉ xác 12g, Phòng phong 10g, Trần bì 10g, Hoài sơn 18g, Cam thảo 6g. Đây là Bài"Tứ nghịch tán và thống tả yếu phương gia giảm”.

 Cách dùng: Sắc uống.

 Tác dụng: Bài Tứ nghịch là Sơ can lý khí, hòa vinh tán uất và kết hợp Bài Thống Tả yếu phương tác dụng: tả can bổ tỳ...hai bài phối hợp chữa chứng viêm đại tràng thể can tỳ bất hòa.

 Dẫn giải bài thuốc:

-Bạch truật: kiện tỳ hòa trung là chủ dược.

-Sài hồ: sơ giải uất là chủ dược.

-Sài hồ, Chỉ thực: để thăng thanh giáng trọc.

-Thược dược, Chỉ thực: sơ thông khí trệ.

-Chích thảo, Thược dược: thư cân hòa can.

-Bạch thược:  sơ can trấn thống.

-Trần bì: lý khí hòa trung.

-Phòng phong: sơ can lý tỳ.

 Gia giảm:

-Nếu bụng dưới đau nhiều do khí trệ gia Hương phụ,Tiểu hồi hương.

-Nếu bụng đau quặn thêm Đan sâm, hoạt huyết, chỉ thống.

-Nếu bụng đầy chậm tiêu gia: Mạch nha, Kê nội kim: tiêu thực trệ.

-Nếu đau nhói một chổ có huyết ứ gia: Đơn sâm, Đào nhân..

-Nếu có vàng da do thấp hoàng gia: Uất kim để thanh nhiệt lợi thấp.

-Nếu đau bụng đầy bụng ợ chua gia: Hương phụ, Diên hồ sách.

 Phụ phương:

 + Trị viêm đại tràng, can tỳ bất hòa phối hợp Bài (Hoản Can Lý Tỳ “Kim giảm phương” gia giảm). Nhân sâm 12g, Bạch truật 12g, Phục linh 14g, Trần bì 12g, Sơn dược 18g, Biển đậu 18g, Cam thảo 4g, Sinh khương 12g, Đại táo 12g. Sắc nước uống tác dụng bổ tỳ vị thanh thấp nhiệt, cầm tả.

 + Tri viêm đại tràng thể can tỳ bất hòa phối hợp dùng (Bai Tiêu Giao “Thần ứng vạn toàn”gia giảm). Sài hồ 12g, Đương qui14g, Bạch thược16g, Bạch truật12g, Bạch linh14g, Chích thảo 8g, Sinh khương 12g, Khương hoàng 12g, Bạc hà 12g, Hoàng liên 12g, Tác dụng: Sơ can giải uất, kiện tỳ, dưỡng huyết, thanh thấp nhiệt…

Hình minh họa

Dongyminhphuc.com