Tim đập không đều còn gọi “Tâm luật thất thường” trên lâm sàng, có khi tim đập nhanh, có khi tim đập chậm, nhịp đập không đều, quá trình chuyển động quá nhanh, quá chậm, thất thường v.v... Bệnh này theo y học cổ truyền “Tâm qúi” Chính xung “Đầu vựng hôn quyết” (nghĩa là hồi hộp, kinh sợ, choáng đầu, mê, ngất) mạch cũng biểu hiện như sác, trì, xúc, kết đại.

Bệnh này có mấy loại hình như sau:

1) Khí và âm đều hư (khí âm lưỡng hư).

Chủ chứng: Người mệt mỏi, ra mồ hôi, hồi hộp kinh sợ kém ăn, hoặc tế sác kết đại, tinh thần không yên, nằm ngủ không yên, ngủ ít hay mơ.

Phép chữa: Bổ khí dưỡng âm.

Bài thuốc: Chích cam thảo thang CHÍCH CAM THẢO THANG gia giảm:

Còn có tên: PHỤC MẠCH THANG gia giảm:

( Thương hàn luận)

Chích Cam thảo       12g

A giao                       12g

Mạch môn                12g

Quế chi                    12g

Gừng tươi                12g

Đại táo                   8 quả

Đảng sâm                12g

Sinh địa                    20g

Ma nhân                   12g

Cách dùng: sắc nước uống, theo sách cổ cho thêm 1/2 rượu để sắc.

Tác dụng: Ích khí bổ huyết, tư âm phục mạch.

Giải thích bài thuốc:

+Chích Cam thảo tính ngọt ôn, ích khí bổ trung, sinh khí huyết để hồi phục huyết mạch là chủ dược.

+Đảng sâm, Đại táo bổ khí ích vị kiện tỳ để sinh khí huyết.

+Sinh địa, A giao, Mạch môn, Ma nhân bổ tâm huyết dưỡng tâm âm để dưỡng đầy huyết mạch.

+Quế chi hợp với Chích thảo để bổ tâm dương hợp với Sinh khương để thông huyết mạch, dùng rượu nấu để tăng tác dụng thông mạch.

   Trên lâm sàng bài thuốc còn được dùng để chữa các chứng thấp tim, hẹp van tim, nhịp tim không đều, ngoại tâm thu khó thở do tim suy có kết quả nhất định.

 hợp với cam mạch ĐẠI TÁO THANG gia giảm gồm có vị Cam thảo, tiểu mạch, đại táo.

   Nếu ít ngủ gia táo nhân, bá tử nhân. Tâm thần bất định gia long cốt, mẫu lệ.

2) Âm hư hỏa vượng:

Chủ chứng: Hồi hộp, buồn bực, ít ngủ, choáng đầu, mờ mắt, ù tai, mỏi lưng, lưỡi đỏ, mạch tế sác.

Phép chữa: Tư âm giáng hoả.

Bài thuốc: BỔ TÂM ĐƠN gia giảm:

(Chứng Trị Chẩn Thằng)

Đẳng sâm                14g

Bạch thược              14g

Viễn chí                    12g

Hoàng kỳ                 14g

Bạch linh                  14g

Đương qui                14g

Bá tử nhân               14g

Bạch truật                12g

Táo nhân                  12g

Huyền sâm               12g

Sinh địa                    20g

Mạch môn               12g

Các dùng: tán bột làm hoàn lấy chu sa làm áo úng ngày 3 lân/ 12g

Tác dụng: tư âm dưỡng huyết an thần ... trị mất ngủ tim hồi hộp, mồ hôi trộm, lưỡi khô mạch tế sác...

3) Tâm tỳ đều hư:

Chủ chứng: sắc mặt kém tươi, hồi hộp mất ngủ, hay quên, choáng đầu, hoa mắt, chán ăn, luỡi nhợt, mạch kết đại hoặc tế vô lực.

Phép chữa: ích khí dưỡng huyết:

Bài thuốc: QUI TỲ THANG gia giảm:

(Tế sinh phương)

Thành phần:

Nhân sâm                12g

Phục thần                 12g

Táo nhân                  12g

Viễn chí                      6g

Hoàng kỳ                  12g

Mộc hương                4g

Bạch truật                12g

Long nhãn nhục       12g

Đương qui                12g

Chích thảo                  4g

Trần bì                      12g

Sinh khương           3 lát

Đại táo                   3 quả

Cách dùng: sắc nước uống. Có thể hòa với mật làm thành hoàn, mỗi lần uống 8 - 12g.

Tác dụng: Kiện tỳ dưỡng tâm, ích khí bổ huyết.

Giải thích bài thuốc:

Bài này gồm 2 bài "Tứ quân tử thang" và " Đương qui bổ huyết thang" gia Long nhãn nhục, Toan táo nhân, Viễn chí, Mộc hương, Đại táo là 1 bài thuốc thường dùng để trị chứng tâm tỳ hư tổn. Trong bài:

+Sâm Linh Truật Thảo ( Tứ quân) bổ khí kiện tỳ để sinh huyết là chủ dược.

+Đương qui, Hoàng kỳ bổ khí sinh huyết.

+Long nhãn, Táo nhân, Viễn chí dưỡng tâm an thần.

+Mộc hương lý khí ôn tỳ.

+Trần bì, kiện tỳ tiêu đàm lý khí.

4) Tỳ thận đều hư:

Chủ chứng: sắc mặt nhợt và khô, phù nhẹ toàn thân, sợ lạnh, mệt mỏi, các khớp tê đau, ăn ít, lưỡi đỏ nhợt, mạch trì hoặc trầm trì.

Phép chữa: ôn bổ tỳ thận.

Bài thuốc:

LÝ TRUNG HOÀN gia giảm:

( Thương hàn luận )

Đảng sâm              120g

Can khương           120g

Chích thảo              120g

Bạch truật              120g

Phụ tử                    120g

Cách dùng: Tất cả tán bột mịn dùng mật luyện thành hoàn mỗi lần uống 8 - 16g, ngày uống 3 lần. Có thể sắc thuốc thang uống.

Tác dụng: ôn trung khu hàn, bổ ích tỳ vị. trị tỳ vị hư hàn, ăn uống không tiêu, tay chân lạnh, bụng sôi, đau bụng, hắc loạn chuyển gân, nôn mữa tiêu chảy.

Giải thích bài thuốc:

+Can khương khu hàn hồi phục tỳ dương là chủ dược.

+Đảng sâm bổ khí kiện tỳ.

+Bạch truật kiện tỳ táo thấp

+Chích thảo bổ tỳ hòa trung và điều hòa các vị thuốc.

+Phụ tử hồi dương

Bài này có thể gia nhục quế, bạch linh, bạch thược.

Tâm luật thất thường, thường thấy hư chứng là nhiều và kèm theo ứ huyết, khí trệ là trong hư có thực, mê ngất là tâm rất yếu phải gia sâm tốt.

Có ứ huyết thì gia hồng hoa, đào nhân, quế chi, bạch thược, khí trệ gia uất kim, tía tô, sài hồ.