Tâm, chủ huyết mạch lại chủ thần minh, kinh mạch của tâm chạy xuống tiểu trường, tạo thành biểu lý. Vì vậy về bệnh lý, nó phản ứng chứng hậu thường là huyết mạch vận hành có trở ngại không, tư duy hoạt động có bình thường không, tâm bào bảo vệ bên ngoài tâm, ôn tà nhiễm vào chuyển lên tâm bào, tâm bào bị tà lại truyền vào tâm nên thường xuất hiện nhiệt chứng và thực chứng, một khi tạng khí hư nhược, mất điều hoà sau khi bi bệnh hoặc tư lự quá độ, lao thương vào tâm, dẫn đến tâm huyết hư hao, hoặc tâm dương không phấn chấn, đó là tạng ấy bị bệnh. Hoặc do đàm bế đi ngược lên hoặc kiêm khí trệ mà huyết ứ, có thể thấy đó là chứng hư mà đá thực.

 Đặc điểm điều trị biện chứng:

Chứng nhiệt và chứng thực thường thấy ở bệnh nhiệt ngoại cảm - phát sốt không lui, tinh thần phiền muộn ít nói, thậm chí tinh thần không minh mẫn, rêu lưỡi vàng nhờn mạch hồng sác, chữa bằng huyết thông thanh nhiệt, khai khiếu.

Tâm dương không đủ (bao gồm tâm khí hư) thường biểu hiện tinh thần mệt mỏi thích ngủ, tim hồi hộp, ngực đau, sợ lạnh, tay chân lạnh, lưỡi nhợt, mạch kết đại, cách chữa nên thông dương, hoạt huyết. Nếu tâm dương không đủ (kể cả tâm huyết hư) thường thấy tim hồi hộp, ngực buồn bực, ngủ ít mơ nhiều, lưỡi đỏ nhạt, mạch tế, cách chữa nên dưỡng huyết an thần. Âm hư có hoả tinh thần bứt rứt không yên, lưỡi gai đỏ, miệng khô, thì phải tư âm thanh hoả.

Huyết ứ không lưu thông, thường thấy mặt xanh lưỡi tím, mạch tế sác, cách chữa cần hoạt huyết hoá ứ. Đờm xốc lên trên hoặc thuỷ khí phạm tâm. Thường thấy mặt phù, tim hồi hộp, lưỡi bệu, đờm nhiều, thở gấp, cần chú ý hoá đàm giáng nghịch, ôn dương lợi thủy.

 Tâm và tiểu trường cùng biểu lý nên thấy nhiệt chứng ở tiểu trường và cả tâm hoả, biểu hiện buồn bực không yên, lưỡi lở loét, đại tiện bí, nước tiểu đỏ, cách chữa nên thanh hoả mà thông lợi tiểu tiện. Nếu hàn và tiểu nhập tràng thì bụng đầy đau, sôi, ỉa lỏng, cách chữa tán hàn hành khí.