-MTDL: Diên đơn là một chất bột màu vàng đỏ được chế biến bằng cách ôxy hoá chì (ph) hay chế từ 1 chì oxyt, gọi là Massicot. Tuỳ theo nhiệt độ khác nhau có Diên đơn hay Mật đà tăng (xem thêm vị Mật đà tăng).

-XXDL: Vị diên đơn có sản xuất ở ta, và nhập từ nước khác. 

-TVQK: Vị cay mặn, tính lạnh, có độc. Vào kinh Tâm, Tỳ, Can.

-CDCT: Hoà vị, trấn kinh, sinh cơ, trừ đờm. Chủ trị: Nhọt độc lở loét, vết thương xuất huyết, bỏng nóng. Uống bên trong trị động kinh, điên cuồng.

THÀNH PHẦN HÓA HỌC: Thành phần chủ yếu của Diên đơn là chì- oxyt (ph304, 2Pb0, Pb02).

PHƯƠNG THUỐC DIÊN ĐƠN CHỦ DƯỢC:

 - Trị tiêu khát phiền loạn: Diên đơn 3g uống với nước mới múc  giếng lên, xong ăn cháo để đè thuốc xuống (Thánh Huệ Phương).

  - Trị ăn vào mửa ra, vị khí hư: Hoàng đơn, Bạch phàn đều 60g, Thạch đình chi nửa lượng. Trước tiên nghiền đều Hoàng đơn và Phàn rồi bỏ vào nồi đồng hay sành, đốt than cho đỏ bỏ ra ngoài một đêm, qua 2 ngày cho ra hết độc rồi trộn Đình chi vào, nghiền chung, lấy nước cơm làm hồ, làm thành hoàn to bằng hạt đậu xanh lớn, uống lần 15 viên với nước cơm (Thánh Tế Tổng Lục).

  - Trị động kinh khi phát khi không: Diên đơn, Bạch phàn đều 60g, tán bột lấy ngói hay gạch chụm 3 đầu lại với nhau để đun lửa, lấy 7 lớp giấy lót ở trên ngói đó, rải Hoàng đơn lên giấy rồi lại rải Bạch phàn lên. Lấy 10 cân củi liễu đốt cho cháy đỏ qua là được, song tán uống lần 6g với rượu nóng (Khu Phong Tán - Bác Tễ Phương).

  - Trị đỏ mắt mọng thịt: Hoàng đơn, Bạch phàn 2 vị bằng nhau tán mịn điểm vào, lại có bài dùng Hoàng đơn, Ô tặc cốt 2 vị bằng nhau tán bột trộn mật ong chưng qua điểm vào (Thiên Kim Phương).

  - Trị bọ cạp, sâu độc, bọ xít lửa cắn: Hoàng đơn trộn dấm bôi vào (Trửu Hậu Phương).

   - Trị lở loét bắp chân do huyết phong: Hoàng đơn, Hoàng lạp đều 30g, dầu mè (vừng) 15g nấu cao, trước hết dùng Thông bạch, Xuyên tiêu sắc rửa rồi dán cao lên (Tích Đức Đường Phương).

PHẦN THAM KHẢO:

   - Diên đơn tức hoàng đơn, nguyên nó là Chì đen Hắc diên) cùng chế với Tiêu hoàng, Diêm phàn, để luyện nên. Vì thế cho nên vị nó mặn làm chạy được huyết, tính của nó cũng có thể sát trùng giải nhiệt, trục đàm khử tích, lại còn bạt độc khử ứ, sinh cơ lên da non. Nấu cao cất dùng, đỏ mắt cấp tính dùng nó phết vào dán hai bên Thái dương có hiệu quả tốt (Bản Thảo Cầu Chân).

   - Theo dược tính Duyên đơn, Duyên phấn và Mật đà tăng (những dược liệu có chứa chì) không có kinh nghiệm bào chế sử dụng không nên dùng.

KIÊNG KỴ: Người suy nhược cấm dùng, không nên dùng lâu (để tránh nhiễm độc chì).

Dongyminhphuc.com

Chia sẻ
Lương y: Minh Phúc