U60.111 Huyết chứng; K62.5 Xuất huyết trực tràng và ống hậu môn- K92.1 Ỉa phân đen .

Theo YHCT xuất huyết phần nhiều là do hoả thịnh và khí hư, nếu huyết thiếu là do khí hư, khí thiếu thì không giữ được huyết”. Trên lâm sàng thường thấy bệnh xuất huyết phần nhiều thuộc nhiệt chứng thể hư hàn tuy có nhưng ít gặp. Theo Sách Hải Thượng cho rằng chứng thổ huyết lục huyết (chảy máu mũi) phần nhiều bởi hỏa, nếu thưc hỏa (tức là người và bệnh còn mạnh) nên dùng thuốc hàn lương, nếu hư người yếu xét chân thủy kém thời dùng bài “Lục vị” thêm Ngũ vị, Ngưu tất, nếu hơn thêm, Tri bá,  Huyền sâm. Xét chân hỏa thì dùng “Bát vị”  gía Ngưu tất, Ban long.

Xuất huyết do tỳ vị hư hàn: thường biểu hiện đau bụng lâm râmcó khi ói ra huyết thâm tím, ưa ăn uống nóng, người mệt mỏi, biếng nói, đại tiện lỏng, sắc mặt nhợt, lưỡi nhợt, mạch tế.

Theo YHHĐ Xuất huyết là một hội chứng bệnh lý gặp ở nhiều chuyên khoa. Bệnh phần nhiều do tổn thương thành mạch, nguyên nhân liên quan đến số lượng hoặc chất lượng tiểu cầu, các bệnh nhiễm khuẩn, bệnh bạch hầu, thường hàn, bệnh sởi, sốt xuất huyết, bệnh miễn dịch, dị ứng. Viêm thành mạch, bệnh nội khoa như: Lao, đái tháo đường, xơ gan, suy thận... ăn uống thiếu vitamin C, PP, A, B, C vv.

Phép trị: kiện tỳ, ôn trung, cầm huyết…

Dưới đây là bài thuốc Đông y phòng trị xuất huyết đại tiện, do vị hư hàn.

Bài Hoàng Thổ Thang  

Phương thuốc:

A giao                         12g

Bạch truật                   12g

Sinh địa                       20g

Hoàng cầm                  12g

Hoàng thổ                   20g

Phụ tử                         6g

Hoa hòe(sao)               12g

Cam thảo                     6g

Đây là bài (Hoàng thổ thang  “Bị Cấp Thiên Kim Yếu Phương”gia giảm):

Cách dùng: sắc uống.

Tác dụng: ôn dương kiện tỳ, dưỡng huyết chỉ huyết…trị xuất huyết tiêu hóa, chảy máu mũi, băng huyết, kiết lỵ  phụ nữ rong kinh do tỳ khí hư hàn.

Giải thích bài thuốc:

-Phục long can (Đất lòng bếp): ôn trung chỉ huyết là chủ dược.

-Bạch truật, Phụ tử : ôn dương kiện tỳ.

-Địa hoàng, A giao: dưỡng huyết chỉ huyết.

-Hoàng cầm: tính hàn đắng làm cho thang thuốc bớt ôn táo.

-Cam thảo: điều trung, hòa dược.

Gia giảm

-Nếu khí hư ăn kém gia Đảng sâm để ích khí, nhiếp huyết.

-Nếu hồi hộp gia Toan táo nhân dưỡng tâm an thần.

-Nếu chảy máu nhiều gia Tam thất, Bạch cập, Hoa hòe, Nhọ nồi.

-Nếu có bệnh trĩ  phối hợp Bài Bổ Trung Ích KhíThang mà trị.

-Nếu tỳ hư hàn xuất huyết nên Kiện Tỳ ÔnTrung mà trị.

-Nếu tỳ hư hạ hảm nên dùng bài Bổ Trung Ích Khí mà trị.

-Nếu tỳ hư không cầm huyết dùng Bài Quy Tỳ Hoàn mà trị. 

Phụ phương:

+ Trị xuất huyết đại tiện, do vị hư hàn (Xích Thược Dược Tán II “Thánh Tế Tổng Lục”). A giao 14g, Bạch truật 12g, Chích thảo 4g, Đương quy 14g, Hoàng cầm 12g, Phụ tử 6g, Sinh địa 26g, Xich thược 12g. Tán bột. Ngày uống 20g với rượu ấm, lúc đói. Ôn dương, kiện tỳ, lương huyết, chỉ huyết. Trị hư hàn, nôn ra máu, đị có máu.

+ Trị xuất huyết đại tiện, do vị hư hàn ăn ngủ kém phối Bài (Quy tỳ thang“Tế sinh phương”  gia giảm). Nhân sâm 12g, Bạch truật 12g, Phục linh 14g, Toan táo nhân 14g, Long nhãn 12g, Hoàng kỳ 14g, Đương quy 14g, Viễn chí 10g, Cam thảo 4g, Mộc hương 6g, Đại táo 12g, Thán khương 12g.  Tác dụng trị các chứng thiếu máu, mất ngủ ở những người thể chất hư nhược, huyết sắc kém.

Hình minh họa

Dongyminhphuc.com