Theo YHCT chứng trúng phong  kinh lạc miệng mắt méo lệch, phần nhiều do “can mộc” và  “ phế kim” cũng có  liên quan đến “ vị  thổ”vì đường kinh mạch của vị thổ đi quanh môi. Nội kinh có nói “túc dương minh vị kinh, nếu bị phong thì miệng mắt  lệch lạc” khoe mắt díu lại mà không trông thấy”.

Trúng phong kinh lạc biểu hiện tự nhiên, yếu liệt một bên mặt, méo miệng, mắt nhắm không kín cùng bên, bệnh ngày một rõ, sợ gió, sợ nóng, mệt mỏi mất ngủ, mạch phù sác. Phép trị ích khí hoạt huyết, khu phong tán hàn.

   Theo YHHĐ Liệt mặt là hiện tượng mất hoặc giảm vận động nửa mặt của những cơ bản da ở mặt do dây TK VII chi phối, liệt mặt phân thành hai thể. Liệt mặt trung ương và liêt mặt ngoại biên. 1- Liệt mặt thể trung ương thường biểu hiện“ liệt ¼ mặt)  kèm theo liệt yếu nửa người. 2- Liệt mặt Ngoại biên thường  biểu hiện liệt ½ mặt, mắt và miệng đều liệt (có liệt có dấu hiệu Charles Bell, có thể tiến triển thành thể cứng). Liệt mặt ngoại biên thứ phát có thể do zona, chấn thương; Sau phẫu thuật, viêm tai,  Khối u trong xương đá,  U  tuyến mang tai;  Do bệnh lý mạch máu …

   Dưới đây là bài thuốc cổ phương gia giảm phòng trị, trúng phong kinh lạc “liệt mặt”…

TIỂU TỤC MỆNH THANG

(Thiên kiêm phương)

Thành phần bài thuốc gia giảm:

    -Ma hoàng          12g

    -Phòng phong     10g

    -Nhân sâm         12g

    -Hoàng cầm       10g

    -Quế tâm            6g

    -Cam thảo          6g

    -Thược dược     14g

    -Xuyên khung   14g

    -Hạnh nhân       12g

    -Phụ tử              6g

    -Sinh khương    12g

Cách dùng:  Sắc u ống.

Công dụng: Khu phong Tán hàn, ích khí hoạt huyết, phù chính khử tà… Phòng trị trúng phong, miệng mắt lệch méo, hói khó, gân mạch co quắp, bán thân bất toại, tay chân tê nhức. Bài gia giảm gân co bội Xích thược, Cát căn… liệt mặt gia, Toàn yết, Cương tàm Bạch phụ tử..tay chân yếu gia Tần giao, Khương hoạt, Độc hoạt.

Ứng dụng lâm sàng: Ngày nay thường dựng điều trị tắc mạch máu não, đau các khớp xương.

Dẫn giải phương thuốc: 

 Phương phù chính khử tà..

-Ma hoàng, Phòng phong, Phòng kỷ, Hạnh nhân, Cam thảo, Sinh khương Khử phong, thông lạc khai khiếu…

-Sâm, Phụ tử, Quế tâm ích khí trợ dương…

-Xuyên khung ,Thược dược hòa huyết bổ huyết…

-Hoàng cầm khử nhiệt phong…

     Dùng quế tâm ôn thận trợ dương, quế chi sơ tán biểu tà…các vị hợp lại có công dụng cay ôn phát tán, phù chính khu tà.

     Linh khu nói “  Thịt không kiên, thấu lý sơ (thớ thịt bị thưa) thời hay bị bệnh phong”. Bệnh phong này lấy sơ tán làm chủ, các vị thuốc thường dùng như: ma hoàng, tần giao, khương hoạt, phòng phong, độc hoạt, xuyên khung , bạch chỉ, phụ tử ô đầu, nam tinh, các vị thuốc cay táo thường hay phối hợp với vị dưỡng huyết, hoạt huyết. sách viết trị phong tiên trị huyết.

 Phụ phương:

  + Trị liệt mặt ngoại biên do huyết hư phối hợp Bài (Bổ Khí Huyết Khu Phong Phương Kinh nghiêm MP). Hoàng kỳ 14g, Nhân sâm 12g, Đương quy 14g, Bạch thược 14g, Quế chi 14g, Thăng ma 10g, Cát cánh 8g, Tần giao 12g, Tang ký sinh 20g, Bạch chỉ 14g, Phòng phong 8g, Hoàng bá 12g, Tô mộc 14g, Hồng hoa 10g, Sinh khương 12g, Cam thảo 6g, Đại táo 12g. Tác dụng bổ huyết kiện tỳ khu phong trị  Sắc uống, nếu có thêm ngoại cảm cho thêm 3 lát gừng.

  + Trị liệt mặt ngoại biên do huyết hư phối hợp Bài (Toàn Chân Nhất Khi Thang“Tâm đắc thần phương” gia giảm). Thục địa 20, Nhân sâm 12g, Ngũ vị tử 10, Bạch truật 12g, Phụ tử 6g, Mạch môn 13g, Ngưu tất 12g. Tác dụng: Ích khí tư âm giáng hỏa chủ trị các chứng khí huyết hư trúng phong, bệnh nặng âm hư phát nhiệt thổ huyết ho các chứng hư lao nặng.

Hình minh họa

Dongyminhphuc.com