Chủ chứng khí hư hạ hảm: thường biểu hiện người hay mệt mỏi ra mồ hôi, dễ bị cảm mạo, phát sốt sợ lạnh, rối loạn tiêu hóa kéo dài, có đi cầu sống phân, lỵ kéo dài ngày hoặc chứng thoát vị bẹn hoặc sụp mi, chứng sa nội tạng như sa dạ dày, sa tử cung, sa trực tràng hoặc chứng tỳ khí hư không nhiếp thống được huyết gây chứng rong kinh ở phụ nữ.

  Theo YHCT Chứng dương khí hư bệnh phần nhiều thiên thiên bất túc, bệnh ốm lâu ngày cơ năng nội tạng suy giảm, nguyên nhân có liên quan đến ăn uống lạm dụng thực phẩm chua đắng hàn lạnh quá dễ, phát sinh một số chứng như như: tiết tả, cầu phân sống, nhiều mồ hôi, ho cảm. Dưới đây là bài thuốc cổ phương gia giảm thường dùng:

BỔ TRUNG ÍCH KHÍ

(Tỳ vị luận)

Thành phần bài thuốc gia giảm:

-Hoàng kỳ       18g

-Nhân sâm      12g

-Bạch truật      12g

-Phục linh        12g

-Thăng ma       10g

-Sài hồ            10g

-Đương quy      12g

-Trần bì           10g

Cách dùng: Sắc nước uống

Công dụng: Bổ tỳ, ích khí, thăng dương.

Chủ trị:  Dương hư hạ hảm, dương hư phát sốt, vốn dương hư lại bị ngoại cảm.

Dẫn giải phương thuốc: 

-Hoàng kỳ ích khí làm quân… được sâm, thảo bổ trung làm thần… cho nên    thuốc có vị cam ôn chữa khí hư.

-Bạch truật kiện tỳ…

-Đương quy bổ huyết…

-Trần bì lý khí….

-Thăng ma sài hồ dẫn thuốc đi lên…

      +Thuốc có tác dụng thăng dương ích khí bổ trung, cố vệ, hàn nhiệt tự hết, khí hảm tự thăng. Do vậy sách còn nói “ bài này thuộc bài cam ôn trừ đại nhiệt”.

      +Các vị thuốc hợp lại thành bài thuốc có tác dụng bổ trung ích khí, thăng dương cố biểu làm cho tỳ vị được cường tráng, trung khí được đầy đủ.

Ứng dụng lâm sàng và gia giảm:

      -Trên lâm sàng bài thuốc có thể dùng để chữa cơ thể vốn hư nhược dễ bị cảm mạo, mệt mỏi ra mồ hôi.

       -Những trường hợp khí hư hạ hãm gây nên các chứng sa nội tạng như sa tử cung, sa thận, sa dạ dày, thoát vị bẹn hoặc sụp mi; dùng bài thuốc gia thêm Chỉ xác hoặc Chỉ thực có kết quả tốt.

       -Trường hợp bệnh đường ruột mạn tính, rối loạn tiêu hóa kéo dài, cơ thể hư nhược có thể dùng bài này có hiệu quả tốt.

       -Trường hợp do khí huyết hư nhược gây nên sốt kéo dài dùng bài thuốc này cũng có kết quả, gọi là phép chữa" Cam ôn trừ đại nhiệt".

       -Tuy nhiên đối với các bệnh nhân bị xuất huyết ở phần trên như ho ra máu, chảy máu cam, ho, suyễn, bệnh kiết lỵ, người gầy yếu, nóng bức, hay ra mồ hôi... thì không dùng được bài này.

Phụ thang:

  +Trị khí hư hạ hảm, đi cầu sống phân Bài (Tiêu Nhũ Hoàn “Chứng trị chuẩn thằng”gia giảm). Nhân sâm 12g, Phục linh14g, Bạch truật 12g, Chích thảo 6g, Trần bì 12g, Đại táo 12g, Sinh khương 3 lát. Tán uống. Tác dụng trị: bụng tích ăn không tiêu...

  +Trị khí hư hạ hảm đi cầu sống phân chân lạnh phối hợp Bài (Nhân Sâm Hoàng Kỳ Thang“Băng Ngọc Đường” gia giảm). Nhân sâm14g, Hoàng kỳ 12g, Bạch truật 12g, Phục linh 12g, Hoàng bá 6g, Mạch môn 6g. Sắc uống. Tác dụng: ích khí dưỡng tâm, thoát nhiệt... trị: hư lao tâm phiền mồ hôi trộm...