Theo YHCT Đàm có nhiều bệnh lý khác nhau, hay gặp trong bệnh lý phế quản do chất xuất tiết của niêm mạc đường hô hấp.  Đàm kết như cao dính có khi nôn, hung cách bỉ mãn, hoặc phát nhiệt, hoặc hoảng hốt sợ hãi... ..Nguyên nhân sinh đàm có thể do nội thương tạng phủ, tạng phủ chức năng rối loạn (chủ yếu là ba tạng tỳ, phế, thận) và cũng có thể do ngoại cảm lục dâm (phong hàn thấp táo hỏa) cho nên tính chất đàm có khác nhau. Dưới đây là bài thuốc cổ phương gia giảm thường dùng chữa đàm nhiệt kết như cao dính:

THANH KHÍ HÓA ĐÀM HOÀN

(Y phương khảo)

Thành phần bài thuốc gia giảm:

    -Trần bì       12g

    -Hạnh nhân 12g

    -Chỉ thực     12g

    -Hoàng cầm 12g

    -Qua lâu      14g

    -Phục linh    14g

    -Đởm tinh     8g

    -Bán hạ         8g

Cách dùng: Các vị  tán bột dùng nước Gừng làm hoàn, lần uống 8 - 12g với nước nóng. Có thể dùng làm thuốc thang liều lượng tùy tình hình bệnh lý mà gia giảm.

Công dụng: Thanh nhiệtn, hóa đàm, hạ khí, chỉ khái..

Chủ trị: Đàm nhiệt nội kết, ho đàm mầu vàng, như cao mà dính, có khi nôn, hung cách bỉ mãn, hoặc phát nhiệt, hoặc hoảng hốt sợ hãi...

Dẫn giải phương thuốc: 

-Hoàng cầm, Qua lâu thanh nhiệt hóa đàm, Trần bì, chỉ thực, hành khí phá kết…

-Hạnh nhân thuận khí, tiêu đàm..

-Đởm tinh, bán hạ tiêu đàm…

-Thuận khí thanh nhiệt hóa đàm vì khí thuận thì hỏa tụ giáng, nhiệt thanh thì đàm tự tiêu, đàm tiêu thì hỏa không còn chổ dựa, mọi chứng đều giảm.

     Bài này chủ yếu  thanh nhiệt hóa đàm để trị bệnh nhiệt đàm, nhiệt đàm phần nhiều do tà thịnh ở trên. Trong không được thanh giải, hun đốt tân dịch uất mà sinh thành đàm, để lâu hóa đàm hỏa,  người bệnh khạc ra sắc vàng và nhiều, mặt đỏ phiền nhiệt, mạch sác miệng khô, hoặc hoảng hốt sợ hãi…     Thuốc thường dùng vị đắng hàn thanh nhiệt cùng các vị thuốc hóa đàm như; Hoàng cầm, Hoàng liên, Đại hoàng, Chỉ thực, Qua lâu, Trúc lịch…

    Phụ phương:

+Nếu đàm nhiệt lâu ngày phối hợp Bài (Nhiệt Đàm Thang“ Phó Thanh Chủ” gia giảm). gồm: Đương quy14g, Bạch thược 14g (sao vàng), Mạch môn 14g  (bỏ lõi), Phục linh 16g, Bạch giới tử16g  (sao) , Thiên hoa phấn 16g, Trần bì 12g, Thần khúc 12g

  Tác dụng thanh phế, kiện tỳ hóa đàm trị chứng ho lâu ngày, đàm vàng, đàm tía, đàm tanh hôi…có khi kèm theo ho có sốt mạch sác…

Gia giảm:

-Nếu đàm vàng, khó khạc kèm theo có sốt gia Hoàng cầm, Hoàng liên, Qua lâu, Bối mẫu….

-Nếu có ngoại cảm gia: Cát cánh, Kinh giới, Tô tử, Tử uyển…