Theo YHCT phế hư ho lâu ngày có nhiều nguyên nhân có khi do ngoại cảm và nội thương, ho có khi do phổi, do tỳ, do can, do thận. Ngũ tạng lục phủ đều có thể gây nên ho nhiều đàm, không riêng là phổi, các tạng phủ đều có quan hệ đến phổi và bệnh ho. Theo Sách Hải Thượng cho rằng chứng chứng ho đàm phần nhiều khí ở phổi ngược lên, nhưng tạng thận nạp khí xuống, những chứng ho lâu nếu là khí không về chổ, mới ho, từ dưới rốn ngược lên, nên dùng bài “Lục vị” bội Phục linh, thêm Ngưu tất, Ngũ vị, Mạch môn, nếu hàn thêm Nhục quế, Phụ tử.

. Dưới đây là bài thuốc cổ phương gia giảm thường dùng chữa ho lâu ngày do phế khí hư:

MẠCH MÔN ĐÔNG THANG

(Kim quĩ yếu lược )

Thành phần bài thuốc gia giảm:

    -Mạch môn     16g

    -Đảng sâm     16g

    -Chế Bán hạ     8g

    -Đại táo         4 quả

    -Cam thảo       4g

    -Gạo tẻ         40g

Cách dùng: Sắc nước uống.

Tác dụng: Ích vị sinh tân, giáng nghịch hạ khí.

Chủ trị:  Chứng Phế nuy do vị tân dịch bất túc, hư nhiệt gây nên, thường có các triệu chứng ho đờm dãi rất nhiều, khí suyễn khó thở, họng khô mồm táo, lưỡi đỏ khô ít rêu, mạch hư sác. Do đó, phép chữa là ích vị sinh tân giáng khí nghịch.

Dẫn giải phương thuốc: 

-Mạch môn thanh vị hư nhiệt mà sinh tân dịch là chủ dược.

-Đảng sâm, Cam thảo, Đại táo, Gạo tẻ có tác dụng ích vị khí sinh âm dịch làm cho tân dịch có thể dưỡng được phế âm.

-Bán hạ khai thông vị khí, giáng khí nghịch hóa đờm dãi.

-Cam thảo dùng sống có tác dụng thanh nhiệt lợi yết hầu.

   Các vị thuốc cùng dùng có tác dụng dưỡng vị, nhuận phế giáng hư hỏa, lợi yết hầu làm cho ho khó thở tự khỏi.

Ứng dụng lâm sàng:

     Đây là bài thuốc chủ yếu trị Phế nuy thuộc hội chứng âm hư.

-Nếu tân dịch tổn thương nặng gia thêm Sa sâm, Ngọc trúc để dưỡng phế vị tư âm sinh tân.

-Nếu có triệu chứng sốt về chiều gia Ngân sài hồ, Địa cốt bì.

PHỤ PHƯƠNG

  + Trị phế âm hư ho đàm  lâu ngày có thể  phối hợp Bài (Lục Vị gia giảm theo “Hải Thượng”). Thục địa 20g, Sơn dược 18g, Đơn bì 12g, Sơn thù 14g, Phục linh 18g, Trạch tả 10g, Ngưu tất 12g. Mạch môn 12g, Bạch thược 12g. Đương quy 12g. Ngũ vị 10g. Nếu người mập bệu chân không ấm thêm Nhục quế 6g, Phụ tử 6. Tác dụng trị ho đàm vàng khó khạc ho lâu ngày.

Hình minh họa

Dongyminhphuc.com