Nấc y học cổ truyền gọi là ách nghịch, Trên lâm sàng phần nhiều do vị hàn, vị nhiệt, đàm khí câu kết đều thuộc thực chứng mà nấc. Biểu hiện tiếng nấc cụt trong, Nấc cụt mạnh… Nấc cụt dồn, miệng hôi buồn bực khát nước ,đại tiện táo mặt đỏ Rêu vàng, mạch hoạt sác do nhiệt.

Dưới đây là bài thuốc cổ phương gia giảm thường dùng Nấc do nhiệt chứng:

QUẤT BÌ TRÚC NHỰ THANG

( Kim quĩ yếu lược)

Thành phần:

Quất bì          12g

Trúc nhự        16g

Sinh khương 12g

Đảng sâm      16g

Cam thảo        4g

Đại táo            5 quả

Cách dùng: sắc nước uống, chia 3 lần trong ngày.

Tác dụng: Ích khí thanh nhiệt, giáng nghịch cầm nôn.

Giải thích bài thuốc:

Bài thuốc chủ yếu chữa chứng ách nghịch do vị khí hư kiêm nhiệt. Trong bài:

Quất bì lý khí hòa vị giáng nghịch cầm nôn. Trúc nhự thanh vị nhiệt cầm nôn đều là chủ dược.

Đảng sâm ích khí hòa vị cùng dùng với Quất bì có tác dụng lý khí bổ hư.

Sinh khương hòa vị cầm nôn.

Cam thảo, Đại táo ích khí hòa vị.

Các vị thuốc cùng dùng trong bài thuốc làm cho bài thuốc có tác dụng ích vị khí, thanh vị nhiệt, giáng vị nghịch.

Ứng dụng lâm sàng:

Trên lâm sàng bài thuốc thường được dùng chữa chứng phụ nữ nhiễm độc thai nghén ( Aùc trở), nôn do hẹp môn vị không hoàn toàn, chứng nấc cục sau phẫu thuật vùng bụng thuộc hội chứng hư nhiệt.

Trường hợp vị âm bất túc, mồm khát, nôn khan, ợ hơi, ăn ít, lưỡi đỏ, ít rêu khô, mạch tế sác, lúc dùng gia thêm thuốc tư dưỡng vị âm như Mạch môn, Cát căn, Thiên hoa phấn, Thạch hộc, Lô căn.

Trường hợp trị chứng nấc cục do vị nhiệt cơ thể khỏe có thể bỏ Đảng sâm, Đại táo, Cam thảo gia Thị đế để giáng nghịch gọi là bài TÂN CHẾ QUẤT BÌ TRÚC NHỰ THANG ( Ôn bệnh điều biện).

Trường hợp có ứ huyết gia Đào nhân để hoạt huyết, nếu đàm hỏa gia Tỳ bà diệp, Qua lâu nhân để thanh nhiệt hóa đàm.

Chú ý: không dùng bài thuốc này đối với trường hợp nấc cục do hư hàn hoặc thực nhiệt.

Phụ thang:

+Trị đau thượng vị do vị nhiệt miệng khô nôn, nôn nấc phối hợp (Bài Thanh Tả Tỳ Tán “Y Tông Kim Giám” gia giảm). Sinh địa 20g, Chi tử 12g, Hoàng cầm12g, Xích thược 14g, Hoàng liên12g, Thạch cao18g, Đăng tâm 4g, Cam thảo 6g, Cát căn 14g,  Đại táo 12g, trúc như 12g…  Tác dụng Thanh tỳ vị tiết nhiệt. Trị chứng tâm tỳ có nhiệt, miệng sưng lở, nấc cụt….

Nếu nấc cầu táo khó dùng bài  Trúc như đại hoàng mà trị: Trúc nhự 20g, Đại hoàng 12g, Hậu phác 14g, Chỉ thực 12g, Hoàng cầm 12g, Trần bì 12g,  Sinh khương 12g

Hình minh họa

Dongyminhphuc.com