-MTDL: Tử uyển dùng rễ. Nên chọn rễ từng chùm, nhỏ dài, đỏ tía, mùi hơi thơm, vị ngọt, hơi đắng, bẻ hơi dai là tốt. Liều dùng ngày 6-12g dưới dạng thuốc sắc hoặc hoàn tán.

-XXDL: Tử uyển ở ta chưa thấy trồng và khai thác, thừong vẫn được nhập Trung quốc.

-TVQK: Tử uyển có vị đắng, cay, tính ôn, không độc.

-CDCT: Nhuận Phế, hóa đờm, chỉ khái, hạ khí. Chủ trị: Ho có đờm, hen suyễn, viêm họng, viêm Phế quản cấp và mạn tính vv.

THÀNH PHẦN HÓA HỌC: Tử uyển chủ yếu có chứa Astersaponin, quercetin, epifriedelinol, friedelin. vv…

PHƯƠNG THUỐC  TỬ UYỂN CHỦ TRỊ:

   - Trị trẻ nhỏ ho: Xuyên bối mẫu 20g, Khoản đông hoa 10g, Tử uyển 40g. Tán bột mỗi lần dùng 4-6g/ 3 lần (Tử Uyển Tán I4- Thái Bình Thánh Huệ Phương)

   - Trị ho khan do ngoại cảm phong nhiệt (viêm đường hô hấp trên): Tử uyển 12g, Bách bộ 12g, Bạch tiền 12g, Cát cánh 8g, Kinh giới 8g, Trần bì 6g, Cam thảo 3g. Sắc uống. (Chỉ thấu tán -Y học tâm ngộ)

   - Trị ho đàm, ho có máu (do Phế âm hư): Tử uyển, Tri mẫu, Đảng sâm, Phục linh, đều 10g, Xuyên bối mẫu, Cát cánh, đều 6g, Trần bì 5g, Cam thảo 3g, A giao. Sắc uống. (Tử Uyển Thang Gia Vị).

   - Trị ho khan không có đàm (Phế âm hư): Tử uyển 80g, Thục địa 400g, Ý dĩ 240g, Ngưu tất 120g, Địa cốt bì 80g, Khoản đông hoa 80g, Sinh địa 200g, Đan sâm 120g, Mạch môn 160g, Thán khương 24g, Mật ong 240g. Các vị thuốc sắc 2 nước lọc bỏ bã cô thành cao cho thêm bột mịn Phục linh 80g, bột Xuyên Bối mẫu 80g trộn với mật ong luyện thành cao. Mỗi lần uống 1 đến 2 muỗng Canh (10 - 20ml). (Hải Thượng Y Tông Tâm Lĩnh).

   - Chữa Phế hư hỏa, ho suyễn, hoặc đờm có lẫn máu: A giao 60g, Tử uyển 12g, Mã đậu linh 20g, Ngưu bàng tử 10g, Chích thảo 6g, Hạnh nhân 7 hạt, Gạo nếp sao 40g. Tán bột mịn, mỗi lần uống 8g, hoặc sắc nước uống. Tác dụng: Dưỡng âm bổ Phế, chỉ khái huyết. (Bổ Phế A Giao Thang gia vị).

PHẦN THAM KHẢO:

   - Sách Bản thảo chính nghĩa: "Tử uyển nhu nhuận có thừa, tuy đắng cay mà ấm, không táo liệt, chuyên khai tiết Phế uất, định suyễn giáng nghịch, tuyên thông thất trệ".

-Tuệ Tĩnh (Nam dược thần hiệu) còn dùng tử uyển để chữa kinh nguyệt không đều với bài thuốc gồm tử uyển , hồng hoa, nga truật, quế chi (bỏ vỏ thô), hương phụ (sao giấm), lượng bằng nhau, phơi khô tán nhỏ, dây bột mịn. Ngày uống 2 lần mỗi lần 8g với rượu.

   KIÊNG KỴ: Ho khan không đàm, Phế nhiệt không dùng.

Dongyminhphuc.com

Chia sẽ
Lương y: Minh Phúc / Sách Thảo Dược Quý  &  Phương Chủ Trị /  NXB Y Học