Theo YHCT đầu là nơi hội tụ mọi phần dương, nơi chứa não bộ, khí huyết của lục phủ ngủ tạng đều hội tụ ở đó nên ngoại cảm hay nội thương đều có thể gây đau đầu.  Sách Hải Thượng Lãn Ông cho rằng chứng đại đầu thống (đau đầu quá mạnh) nếu người yếu lắm không nên dùng thuốc lạnh và mát, chỉ dùng bài “Lục vị” bội nhiều thục địa, đơn bì, trạch tả thêm huyền sâm, ngưu tất, nếu hỏa mạnh thêm tri mẫu hoàng bá.

 Nếu đau do ngoại cảm thường khởi phát nhanh, đau liên tục, thời gian đau ngắn. Nếu đau do nội thương khởi phát đau từ từ, lúc đau lúc nghỉ.

  Theo YHHĐ đau đầu  có nhiều nguyên nhân, đau do thứ phát là các bệnh như sốt, chấn thương, bệnh về mạch máu, chuyển hóa, viêm nhiễm thần kinh, tai, mắt, mũi, họng, bệnh răng hàm mặt, do dùng thuốc, do môi trường... Đau đầu nguyên phát thường là đau nửa đầu (migraine), đau đầu từng chùm, đau đầu do stress (căng thẳng, co cơ).

 XUYÊN KHUNG TRÀ ĐIỀU TÁN

(Hòa tể cục phương )

Thành phần bài thuốc gia giảm:

    -Xuyên khung    14g

    -Bạc hà               32g

    -Tế tân                  8g

    -Cam thảo             8g

    -Khương hoạt       8g

    -Phòng phong       6 g

    -Kinh giới           16g

    -Bạch chỉ             12g

Cách dùng: Tán bột mỗi lần dùng 2 tiền, sau khi ăn dùng nước chè tiêu thuốc. Có thể dùng thuốc thang sắc uống

Tác dụng: Khu phong, tán hàn, trị đau đầu.

Chủ trị: Chữa đau đầu do ngoại cảm phong hàn, thường biểu hiện đau đầu có ớn lạnh, có khi nghẹt mũi, xổ mũi, đau trước trán hoặc đau sau gáy.

Dẫn giải phương thuốc: 

    Là bài thuốc sơ tán phong hàn, trị đau đầu là chính. Trong bài:

-Xuyên khung chuyên trị đau đầu kinh Thiếu dương (hai bên đầu, gáy đau).

-Khương hoạt chuyên trị đau đầu kinh Thái dương ( đau ở gáy và trước trán).

-Bạch chỉ chuyên trị đau đầu kinh Dương minh (đau vùng trước lông mày và trán) đều là chủ dược.

-Tế tân, Bạc hà, Kinh giới, Phòng phong sơ tán phong tà ở trên trợ giúp các thuốc trên phát huy tác dụng.

-Cam thảo hòa trung ích khí điều hòa các vị thuốc.

-Trà diệp tính đắng hàn điều hòa bớt tính ôn táo các vị thuốc.

Ứng dụng lâm sàng:

    Bài thuốc có nhiều vị tân ôn, sơ phong tán hàn có chỉ định tốt với bệnh ngoại cảm đau đầu. Thiên về phong hàn thường gia thêm các vị Gừng tươi, Tô diệp để tăng thêm tác dụng khu phong hàn trị đau đầu. Có thể sử dụng chữa chứng viêm mũi mạn tính gây đau đầu, trị chứng đau nửa đầu có kết quả nhất định.

*Lưu ý bài này không dùng trường hợp đau đầu lâu ngày khí huyết hư hoặc do can thận bất túc, đau do nội thương.

Phụ phương:

   + Trị đau đầu, ngoại cảm phong hàn nhức mỏi người phối hợp Bài (Kinh Phòng Bại Độc Tán“Nhiếp sinh chứng diệu phương” Gia Giảm): Kinh giới 12g, Độc hoạt 12g, Khương hoạt 12g, Sài hồ 12g, Xuyên khung 12g, Tiền hồ 8g, Kiết cánh 8g, Chỉ xác 8g, Phục linh 12g, Cam thảo 4g.Tác dụng: Phát tán, phong hàn, giải nhiệt, chỉ thống. Trị chứng đau đầu biểu hàn.

   +Trị đau đầu, ngoại cảm phong hàn phối hợp dùng Bài (Độc Hoạt Tán II “Dương Thị Gia Tàng Phương” gia giảm): Độc hoạt 10g, Xuyên khung 14g, Phòng phong 10g, Cao bản 12g, Mạn kinh tử 14g, Tuyền phú hoa 10g, Tế tân 6g, Sinh khương 12g. Tác dụng: tiêu phong, hoá đàm, trấn thống. Trị đau đầu do phong hàn thấp.

Hình minh họa

Dongyminhphuc.com