U63.352 Sa đì;N45Viêm tinh hoàn và mào tinh hoàn-U63.073Huyết lâm; N30 Viêm bàng quang.

Theo YHCT đau dịch hoàn còn gọi Sán khí hay gặp ở nam giới. Biểu hiện sưng đau ở âm nang, diễn ra từ từ hoặc đột ngột. Nguyên nhân gây bệnh do hàn tà, thủy dịch hoặc khí huyết tích tụ, chức năng lưu thoát bị đình trệ, trên lâm sàng thường gặp các thể: hàn sán, đồi sán, thủy sán... Theo Sách Hải Thượng cho rằng “ bảy chứng sán khí tuy có phân biệt, duy có “ đồi sán” đau bụng dưới dắt dây đến hai dịch hoàn thời bổ tạng can, tạng thận nên uống bài “Bát vị” thêm Quất hạch, Đại hồi, Ngô thù, Bạch thược, Sài hồ…”

Dương hư hàn ngưng. Biểu hiện dịch hoàn sưng cứng, lúc đau lúc không, hạ bộ lạnh, kèm đau lưng, liệt dương, di tinh, lưỡi nhạt hoặc có vết răng.

Theo YHHĐ Viêm mào tinh hoàn thuộc bệnh chứng sán khí của đông y là bệnh khá phổ biến ở nước ta và trên thế giới. Nguyên nhân phần nhiều do nhiễm khuẩn từ bàng quang hay niệu quản lan xuống ống dẫn tinh gây viêm trên nửa bìu tinh hoàn. Viêm có thể lan tới tinh hoàn gây viêm tinh hoàn,(Epididymo - Orchitis).

Phép trị: ôn thận, khử  hàn, lý khí, tán kết.

Dưới đây là bài thuốc Đông y phòng trị sán khí, dương hư hàn ngưng.

Bài Hữu Quy Hòan

phương thuốc

Thục địa                      20g

Hoài sơn                      14g

Sơn thù                       14g

Câu kỷ tử                    14g

Đỗ trọng                      12g

Đương quy                  14g

Thỏ ti tử                      12g

Chế phụ tử                  8g

Nhục quế                     8g

Cao sừng hươu           14g

Đây là (Bài Hữu quy hòan gia giảm). Sắc uống.

Tác dụng: Ôn bổ thận dương, bổ sung tinh huyết.Thận dương không đủ, mệnh môn hỏa suy, người già bệnh lâu xuất hiện chứng khí khiếp thần suy, sợ rét chân tay lạnh, dương suy, hoạt tinh, lưng gối đau mỏi.

Giải bài thuốc

Bài này từ Phụ Quế Bát Vị Hoàn biến hóa đi, tức là lấy Tả quy hoàn làm cơ sở, bỏ ngưu tất, cao Quy bản, gia thêm Phụ tử, Nhục quế, Đương quy, Đỗ trọng.

Gia giảm

-Nếu đại tiện lỏng gia Bạch truật, Ích trí nhân.

-Nếu khí hư ra nhiều mồ hôi gia Nhân sâm.

-Nếu vị khí hư hàn, nôn, ợ chua có thể gia Can khương, Ngô thù,

-Nếu tiểu tiện dầm dề không thôi, có thể gia Bổ cốt chỉ.

Phụ phương:

+ Trị chứng sán khí lâu ngày nên dùng Bài (Bát Vị Hoàn gia giảm theo “Hải Thượng”). Thục địa 30g, Sơn dược 18g, Đơn bì 12g, Sơn thù 14g, Phục linh 18g, Trạch tả 10g, Nhục quế 8g, Phụ tử 6g, Quất hạch 12g, Đại hồi 6g, Ngô thù 12g, Bạch thược 12g, Sài hồ 12g.

+ Trị sán khí, dương hư hàn ngưng phối hợp Bài (Ngũ Linh Tán “Thương Hàn Luận” gia giảm): Bạch truật 12g, Phục linh 14g, Quế chi 16g, Trạch tả 12g, Trư linh 12g, Quất hạch 18g, Lệ chi hạch 18g, Hồi hương 12g.Tác dụng: Thông dương lợi thủy, kiện tỳ trừ thấp. Trị chứng sán khí hàn ngưng.

Hình minh họa

Dongyminhphuc.com