Mã bệnh U60.171 Phúc thống; K92 Bệnh khác của hệ tiêu hoá- U60.151Phúc thống; K59 Rối loạn chức năng khác của ruột.

     Theo YHCT viêm đại tràng thuộc phạm vi các chứng phúc thống, tiết tả, lỵ tật, tràng phong, tang độc..Nguyên nhân dẫn tới viêm đại tràng thường do ăn uống không tiết chế, khiến cho tỳ, vị thương tổn, chức năng vận hóa đại tràng đình trệ gây viêm đại tràng, có khi do yếu tố tâm thần kinh lo nghỉ lâu ngày khiến tỳ vị tổn thương, tức giận thái quá khiến can khí uất kết đều có thể gây viêm đại tràng.

Viêm đại tràng, tỳ thận dương hư. Biểu hiện tiêu chảy kéo dài lâu ngày, bệnh nhân sợ lạnh, sắc mặt tái nhợt, lưng đau, gối mỏi, tai ù hoặc thính lực giảm, tiêu chảy thường vào lúc sáng sớm (ngũ canh tả), lưỡi bệu, rêu trắng, mạch Trầm Tế Nhược.

     Theo YHHĐ Viêm đại tràng mạn là tình trạng do tổn thương, viêm nhiễm một đoạn đại tràng hoặc toàn bộ khung đại tràng. Bệnh chứng rất đa dạng, có khi đau âm ỉ hoặc đau quặn từng cơn, kèm theo rối loạn tiêu hóa, táo bón, tiêu chảy nhiều lần, phân lỏng hoặc có máu.  Nguyên nhân phần nhiều do amip (lị amip), do lao, vô căn…

Phép trị: ôn bổ tỳ thận, cố sáp, chỉ tả.

Dưới đây là bài thuốc Đông y thường dùng chữa viêm đại tràng, tỳ thận dương hư. Bài Phụ tử lý trung thang: Đảng sâm 12g, Bạch truật 12g, Can khương  4g, Bổ cố chỉ 8g, Ngô thù du  6g, Nhục đậu khấu  8g, Ngũ vị tử 12g, Phụ tử chế 4g, Chích thảo 4g. Đây là Bài (Phụ tử lý trung thang + tứ thần hoàn gia giảm). Sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần, uống ấm trước hoặc sau ăn 1giờ.

Tác dụng: ôn tỳ thận, cố sáp chỉ tả. Bài này chủ yếu trị chứng tiết tả do tỳ thận hư hàn, sinh ra chứng tiêu chảy kéo dài vào sáng sớm.

Giải thích bài thuốc:

-Bổ cốt chi: bổ mệnh môn hỏa,ôn dưỡng tỳ dương là chủ dược.

-Nhục đậu khấu: ôn tỳ sáp tràng.

-Ngô thù du: ôn trung khu hàn.

-Ngũ vị: tử toan liễm cố sáp thêm Sinh khương ôn tỳ vị.

-Đại táo: bổ tỳ dưỡng vị.

-Can khương: khu hàn hồi phục tỳ dương là chủ dược.

-Đảng sâm:  bổ khí kiện tỳ.

-Bạch truật: kiện tỳ táo thấp

-Chích thảo: bổ tỳ hòa trung và điều hòa các vị thuốc.

Gia giảm:

-Nếu tay chân lạnh tăng: Can khương,

-Nếu ăn kém mệt mõi tăng: Nhân sâm, Đảng sâm.

-Nếu tiêu chảy nhiều: Bạch truật sao khử thổ.

-Nếu đau bụng đi cầu phân nhầy gia: Mộc hương, Hoàng liên.

-Nếu cầu ra máu gia Địa du, Hoa hòe sao đen.

Phụ thang:

 + Trị viêm đại tràng thể tỳ thận dương phối hợp Bài (Bát Vị Hoàn gia giảm “Hải Thượng”). Thục địa 30g, Sơn dược 18g, Sơn thù 14g, Đơn bì 16g, Phục linh 10g, Trạch tả 8g, Nhục quế 6, Phụ tử 6g, Ngưu tất 12g, Ngũ vị 10g, Đỗ trọng 14g, Ngô thù du 12g. Tác dụng trị hay sôi bụng, lạnh bụng, đi cầu phân nát sáng sớm do tỳ thận dương hư.

   + Trị viêm đại tràng thể tỳ thận dương phối hợp Bài (Sâm Linh Bạch Truật tán Gia Giảm ). Nhân sâm12g, Bạch trật 12g, Phục linh14g, Sơn dược 14g, Liên nhục 14g,  Y dĩ 14g, Biển đậu 14g, Cát cánh 8g, Sa nhân 6g, Trần bì 10g, Chích thảo 4g, Đại táo 12g. Công dụng: Trị các chứng ǎn tỳ vị hư nhược bụng đầy. Trị chứng uống kém bụng viêm đại tràng tiêu chảy lâu ngày phối hợp

Hình minh họa

Dongyminhphuc.com