Quít  có nguồn gốc ở vùng Nam Á, Đông Nam Châu Á, trong đó có Việt Nam. Quýt được trồng khắp nơi trên đất nước ta, quít chín gần như có quanh năm, Quýt rất ngon, ngọt, thơm, được nhiều người ưa thích, thường dùng ăn tráng miệng, để làm nước giải khát, làm mứt. mỗi vùng đều có loại quít đặc trưng mầu sắc mùi vị khác nhau.

    Vỏ quít làm thuốc được chia làm hai loại: loại có vỏ mầu vàng còn gọi là trần bì, (quất hồng bì), loại vỏ xanh còn gọi (thanh bì, quất bì) thanh bì có vị cay đắng, tính ấm. Tác dụng: sơ can phá khí tan ứ kết, tiêu tích trệ, tri các chứng đau hông sườn, vú sưng đau, vú có khối u, can khí khí uất kết. Trần bì có vị cay tính ấm. Tác dụng kiện tỳ, tiêu đàm. trị các chứng ho đàm, đầy bụng, ăn chậm tiêu, tỳ vị hư hàn…

   -Hạt quýt vị đắng, tính bình, có công hiệu điều hòa khí, giảm đau, tan u cục, thường dùng chữa sán khí, sưng đau tinh hoàn, đau lưng, viêm tuyến sữa, nhũ ung...
   -Lá quýt vị đắng, tính bình, có tác dụng  hành khí, tiêu thũng, tan u cục, dùng chữa các chứng đau mạng sườn, sa nang, đau vú, u cục ở vú.

    Theo dược tính hiện đại  tính thành phần dinh dưỡng Qủa quýt nước quả chiếm 28-56%, vỏ chiếm 22-22,5%, hạt 1,3-2,5%. Trong nước quýt có 11,6% đường, 2% axit citric, axit hữu cơ, các vitamin A, B, C, chất khoáng, đều là dưỡng chất có lợi cho sức khỏe. Nhiều người cho biết ăn quít thường xuyên ngày 1-2 quả giúp bớt khát mát tim nhẹ bụng.

    Theo dược tính cổ truyền Quýt vị ngọt chua, tính ấm, giải khát, mát tim , khoan khoái trong lòng, khai uất, trừ đàm, tan khí kết, giải rượu.

    Theo sách Nam Dược Thần Hiệu “Qủa quit (Quất thực) vị chua ngọt tính ấm, không độc, khoan trung chỉ khát mát phổi, khai uất trừ đàm, tán khí kết”. 

    Người bị cao huyết áp, bệnh mạch vành, đau dạ dày, suy dinh dưỡng, cơ thể suy nhược sau khi ốm, ăn quýt rất tốt. trong nước quít rất giàu vitamin C có tác dụng chống mệt mõi… trẻ nhỏ bị táo bón nên ép nước quít cho uống.

    Vỏ quýt khô gọi là Trần bì. Trần bì tính ấm, có tác dụng làm khoẻ dạ dầy, long đờm, trị ho, trị phong, lợi tiểu, chữa ợ hơi, đau thượng vị.. Trong vỏ Quýt tươi có 3,8% tinh dầu, 61,25% nước, các vitamin A, B… .

    Nhiều tài liệu cho biết trong vỏ quýt có tinh dầu thơm glucoxit orange, andehit lemon, axit béo… có tác dụng hưng phấn tim, ức chế vận động của dạ dày, phòng xuất huyết. Vỏ quýt còn dùng để điều trị cao huyết áp, nhồi máu cơ tim, có tác dụng tốt với các chứng bệnh chướng bụng, rối loạn tiêu hoá, kém ăn, buồn nôn, ho nhiều đờm, khó chịu trong lồng ngực.

    Trong dân gian thường lưu truyền câu: Nam bất ngoại Trần bì; Nữ bất ly Hương phụ. Có nghĩa là  chữa bệnh cho nam giới không thể thiếu Trần bì, chữa bệnh cho nữ giới không thể thiếu Hương phụ.

  Một số bài thuốc dùng quít như:

       -Quất Bì Tán: Quảng trần bì 320g ngâm nước cốt gừng 1 đêm phơi khô tán nhỏ mỗi lần dùng 8g. Tác dụng: Trị tỳ hàn, (hay bị lạnh bung, đầy bụng, buồn nôn, tiêu chảy, tay lạnh…) sốt rét.

       -Quất Bì Thang gồm có: quít bì 160g, sinh khương 320g, sắc uống. Tác dụng: Giáng nghịch tán hàn lý khí, hòa trung, trị vị bị hàn, nôn mữa, muốn nôn, không muốn ăn, nấc do hàn, tay chân lạnh.

       -Quất Bì Trúc Nhự Thang: Chích thảo 24g, đại táo 30g, sinh khương 32g, nhân sâm 40g, quít bì 128g, trúc nhự 100g, sắc uống. Tác dụng: thanh nhiệt bổ hư, giáng nghịch, hòa vị, bổ huyết, Trị nôn mữa nấc.

       -Quất Diệp Tán, gồm có vị: Cam thảo 2g, chi tử 4g, hoàng cầm 4g, liên kiều 4g, quất diệp 20 lá, quát lâu 1 quả, sài hồ 4g, Thạch cao 4g, thanh bì 4g, trần bì 4g, xuyên khung 4g sắc uống. Tác dụng: sơ can, thanh vị, tiêu thủng, tán kết, Trị vú sưng, tuyến vú sưng.

       -Quất Hạch hoàn III, gồm có vị: hương phụ 12g, lệ chi 12g, ngô thù 8g, quất hạch 12g, sơn tra hạch 12g, tiểu hồi hương, 12g, xuyên luyện tử 12g. Tác dụng: hành khí chỉ thống tán hàn, phá kết. tán bột làm hoàn uống với nước muối loãng. Trị bụng dưới đau sán thống.

     Một số điều cần lưu ý dùng quít như:Trẻ em ăn quít nhiều dể bị phát nhiệt, nổi mụn nhọt, ăn nhiều ngày có thể tăng lượng caroten dễ gây vàng da. Không nên ăn quít và chung voái uống sữa, vì chất acid trong quít gây kết tủa protein trong sứa gây khó tiêu.

    Những trường hợp không có thấp, không có đờm, không ứ trệ, không nên dùng vỏ quít.

(Quan tâm ăn uống là cách phòng bệnh tốt nhất)

Dongyminhphuc.com

Chia sẻ