Mã bệnh U60.202 Tiết tả; K52 Viêm đại tràng- U60.011Chứng bĩ; K30 Khó tiêu chức năng.

     Theo YHCT viêm đại tràng thuộc phạm vi các chứng phúc thống, tiết tả, lỵ tật, tràng phong, tang độc…Nguyên nhân dẫn tới viêm đại tràng thường do ăn uống không tiết chế, khiến cho tỳ, vị thương tổn, chức năng vận hóa đại tràng đình trệ gây viêm đại tràng, có khi do yếu tố tâm thần kinh lo nghỉ lâu ngày khiến tỳ vị tổn thương, tức giận thái quá khiến can khí uất kết đều có thể gây viêm đại tràng.

Viêm đại tràng, tỳ hư hàn. Biểu hiện ăn đồ sống lạnh đau tăng, xoa ấn thì dễ chịu, người mệt mỏi, chán ăn, tiêu chảy dễ tái phát, phân sống, lưỡi bệu, rêu lưỡi dày, mạch Trầm, Nhược.

     Theo YHHĐ Viêm đại tràng mạn là tình trạng do tổn thương, viêm nhiễm một đoạn đại tràng hoặc toàn bộ khung đại tràng. Bệnh chứng rất đa dạng, có khi đau âm ỉ hoặc đau quặn từng cơn, kèm theo rối loạn tiêu hóa, táo bón, tiêu chảy nhiều lần, phân lỏng hoặc có máu.  Nguyên nhân phần nhiều do amip (lị amip), do lao, vô căn không tìm thấy nguyên nhân.

Phép trị: ôn bổ tỳ vị, thanh thấp, chỉ tả.

Dưới đây là bài thuốc Đông y thường dùng chữa viêm đại tràng, tỳ hư hàn. Bài Sâm linh bạch truật tán: Đẳng sâm 15g, Bạch truật 12g, Hoài sơn 12g, Phục linh 15g, Trần bì 10g, Cốc nha 10g, Sơn tra 15g, Liên nhục 15g, Ý dỹ 20g, Cát cánh 6g, Biển đậu 12g, Sa nhân (sau) 6g, Mạch nha 10g. Đây là  "Sâm linh bạch truật tán “Hòa tể cục phương” gia giảm).

Cách dùng: sắc uống, hoặc làm hoàn uống.

Tác dụng; Bổ khí kiện tỳ, hòa vị, trừ thấp, lý khí, hóa đờm. Chủ trị: Dùng chữa viêm đại tràng mạn, rối loạn tiêu hóa kéo dài, hoặc trong trường hợp viêm thận mạn thể tỳ hư, bài này có thể chữa bệnh lao phổi, ho đờm nhiều, cơ thể mệt mỏi, ăn uống kém.

Giải thích bài thuốc:

-Đảng sâm, Phục linh, Bạch truật, Cam thảo, Hoài sơn, Biểu đậu, Liên nhục, Ý dĩ: Tác dụng bổ tỳ lợi thấp, cầm tả.

-Trần bì, Sa nhân, Cam thảo: để hoà vị, lý khí, hòa vị…

Gia giảm:

-Nếu đầy bụng đau gia: Hương phụ, Mộc hương: lý khí, chỉ thống…

-Nếu cầu phân có máu gia: Ngãi diệp, Hoa hòe.

-Nếu đau bụng phân có nhầy gia: Hoàng liên, Mộc hương.

-Nếu tay chân lạnh gia: Phụ tử 6g, Càn khương.

Phụ thang:

  +Trị viêm đại tràng, tỳ hư hàn, tiêu chảy, lỵ, khí bị hư, phối hợp Bài (Sâm Kỳ Bạch Truật Thang gia giảm). Đảng sâm 14g, Sơn dược 18g, Chích kỳ 16g, Bạch truật 12g, Nhục khấu 8g, Phục linh 12g, Thăng ma 8g, Chích thảo 5g, sinh khương 12g. Sắc uống. Tác dụng ôn bổ tỳ vị, thanh thấp, chỉ tả. trị viêm đại tràng thể tỳ vị hư hàn.

  + Trị viêm đại tràng, tỳ hư hàn dùng (Bổ Trung Ích Khí Thang “Tỳ Vị Luận”): Nhân sâm 12g, Hoàng kỳ 14g, Bạch Truật 12g, Chích thảo 4g, Đương quy 14g, Trần bì 12g, Thăng ma 10g, Sài hồ 10g, Sinh khương 12g). Tác dụng bổ khí, thăng đề… trị viêm đại tràng, tiêu chảy lâu ngày làm sa trực tràng (lòi dom):

Hình minh họa

Dongyminhphuc.com